Rritet fatura e pensioneve, mbi 2 miliardë euro në 2026 për të moshuarit! Problem, skema deficitare

Shpenzimet për pensionet pritet të shënojnë një tjetër rekord në vitin 2026, duke kaluar për herë të parë pragun e 200 miliardë lekëve.

Sipas vendimit më të fundit të Këshillit Administrativ të Institutit të Sigurimeve Shoqërore (ISSH), fatura e përgjithshme e pensioneve do të arrijë në rreth 2 miliardë euro, një rritje e ndjeshme krahasuar me vitin 2025. Aktualisht, për vitin aktual janë planifikuar 192.3 miliardë lekë, por vetëm një vit më vonë kjo shumë do të rritet me 11.7 miliardë lekë.

Nëse kjo shtesë do të shpërndahej në mënyrë të barabartë për të gjithë përfituesit, çdo pensionist do të përfitonte mesatarisht rreth 16 mijë lekë shtesë në vit, ose 1,350 lekë më shumë në çdo muaj.

SKEMA DEFICITARE

Megjithatë, prapa këtyre shifrave qëndron një problem shumëvjeçar. Skema e pensioneve në Shqipëri vijon të mbetet deficitare. Sot, të ardhurat e mbledhura nga kontributet mbulojnë vetëm rreth 76% të shpenzimeve. Diferenca përballohet nga buxheti i shtetit, i cili për vitin 2025 do të financojë gati 40 miliardë lekë për të mbajtur në këmbë këtë sistem. Parashikimet tregojnë se kjo barrë mbi financat publike do të rritet edhe më shumë në vitet që vijnë. Një nga arsyet kryesore lidhet me përkeqësimin e raportit mes kontribuuesve dhe përfituesve.

Aktualisht, 117 punonjës aktivë paguajnë kontribute për të mbështetur pensionet e 100 të moshuarve, një raport që ngushtohet çdo vit si pasojë e emigracionit, plakjes së popullsisë dhe tregut të punës që nuk arrin të formalizohet plotësisht. Megjithatë, qeveria ka premtuar ndryshime të mëdha në këtë drejtim. Në bashkëpunim me organizata ndërkombëtare si Banka Botërore dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar është hartuar një dokument strategjik për moshimin aktiv, ku parashikohet që pensionet të rriten me 50 për qind brenda pesë viteve të ardhshme.

Po ashtu, pritet të zbatohet edhe një masë shumë e pritur nga pensionistët: dhënia e një pensioni të 13-të çdo vit. Nëse ky plan realizohet, pensioni mesatar në qytete do të rritet nga niveli aktual prej 18,341 lekësh në mbi 27,500 lekë, ndërsa në zonat rurale do të arrijë rreth 16,500 lekë. Për shumë të moshuar, kjo do të përkthehej në një lehtësim të dukshëm ekonomik, duke ndihmuar përballimin e çmimeve gjithnjë në rritje të mallrave bazë dhe shërbimeve.

Rritja e pensioneve shihet si një domosdoshmëri sociale, por ajo mbetet edhe një sfidë serioze për financat publike të vendit. Ekspertët theksojnë se për të siguruar qëndrueshmërinë e sistemit, nuk mjafton vetëm injektimi i fondeve shtetërore, por nevojitet një reformë më e thellë në skemën e sigurimeve shoqërore. Formalizimi i tregut të punës, ulja e evazionit dhe stimulimi i punësimit janë disa nga hallkat kyçe që mund të garantojnë ekuilibër afatgjatë.

Në prag të këtyre ndryshimeve, mbetet për t’u parë nëse Shqipëria do të arrijë të balancojë nevojat e të moshuarve me kufizimet e financave publike. Një gjë është e qartë: fatura e pensioneve do të vijojë të rëndojë gjithnjë e më shumë mbi buxhetin e shtetit, ndërsa qindra mijëra pensionistë presin që premtimet për një jetë më dinjitoze të mos mbeten vetëm në letër.