LIGJET E BIZNESIT
Rritja e kostos së jetesës është arsyeja kryesore e shqetësimit për qytetarët europianë, sipas një sondazhi të Eurobarometrit të vitit 2024. Zbulimi nuk është ndoshta befasues pasi çmimi i banesave vazhdon të rritet në të gjithë BE-në. Në tremujorin e katërt të 2024, çmimet e banesave në rajon u rritën me 4,9%, ndërsa qiratë u rritën me 3,2% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2023. Gjatë vitit 2024, rritja vjetore e çmimeve të banesave në BE ishte 3,3% dhe qiratë u rritën me 3,1%.
Luhatjet e çmimeve varionin në të gjithë Europën, me disa vende që përjetuan edhe rënie. Por cilat vende evropiane përjetuan rritjen më të lartë të çmimeve të banesave dhe qirave në vitin 2024? Sipas Eurostat, në vitin 2024, ndryshimi mesatar vjetor i çmimeve të banesave në të gjithë BE-në varioi nga një rënie prej 5.2% në Luksemburg në një rritje prej 16.5% në Bullgari.
Çmimet e shtëpive ranë në Francë dhe Gjermani në vitin 2024
Përveç Luksemburgut, çmimet e banesave u ulën në Francë (–3,7%), Finlandë (–3,5%), Gjermani (–1,6%) dhe Austri (–0,2%) në 2024. Përveç Bullgarisë, rritje të konsiderueshme të çmimeve u panë në Poloni (15.0%), Hungari (12.8%) dhe Kroaci (10.4%). Kërcime të mëdha u regjistruan gjithashtu në Portugali (9.1%), Spanjë (8.5%), Irlandë (8.5%) dhe Holandë (8.2%).
Sipas ONS, inflacioni mesatar vjetor i çmimit të banesave në MB ishte 4.6% në 12 muajt deri në dhjetor 2024. Evropa Lindore dhe Juglindore priren të dominojnë në krye të renditjes, duke shënuar rritje të mëdha, ndërsa vendet e Europës Perëndimore dhe Veriore zënë fundin e poshtëm.
Duke krahasuar tremujorët e fundit të 2024 dhe 2023, rritja e çmimeve të banesave ndoqi një model të ngjashëm me ndryshimet mesatare të të gjithë vitit. Brenda BE-së, Bullgaria shënoi rritjen më të lartë tremujore me 18.3%, e ndjekur nga Hungaria (13.0%) dhe Portugalia (11.5%).
Ndër katër ekonomitë më të mëdha të BE-së, Spanja pati rritjen më të lartë me 11.3%, ndërsa Franca regjistroi një rënie prej 1.9% gjatë së njëjtës periudhë. Krahas Francës, Finlanda (–1.9%) ishte i vetmi vend tjetër i BE-së që pësoi një rënie. Ndryshimi nga viti në vit në këtë tremujor ishte 1.9% në Gjermani dhe 4.5% në Itali.
Turqia shquhet si një vend i jashtëzakonshëm
Turqia, e cila ka përjetuar inflacion të lartë në vitet e fundit, u dallua si një vend i jashtëzakonshëm i rëndësishëm midis vendeve jo anëtare të BE-së në listë, duke përfshirë disa vende kandidate dhe anëtarë të EFTA-s. Në vitin 2024, çmimet e banesave në Turqi u rritën me 41.5%, me një rritje nga viti në vit prej 28.5% të regjistruar në tremujorin e katërt.
Rritja e qirasë është pak prapa çmimeve të banesave
Në BE, rritja e qirasë mbeti pak nën rritjen e çmimit të banesave, si në mesataren vjetore për vitin 2024, ashtu edhe në ndryshimin nga viti në vit për tremujorin e fundit. Rritja mesatare vjetore e qirave ishte 3.1%, ndërsa rritja nga viti në vit në tremujorin e fundit të 2024 ishte 3.2%. Për çmimet e banesave, këto shifra ishin përkatësisht 3.2% dhe 4.9%.
Ndër vendet e BE-së, ndryshimi mesatar vjetor i qirave varioi nga një rënie prej 0.9% në Estoni në një rritje prej 12.4% në Hungari. Estonia ishte i vetmi vend ku qiratë u ulën.
Vendet e Europës Lindore dhe Ballkanit shënuan rritjen më të lartë të qirasë, ndërsa vendet e Evropës Perëndimore dhe Veriore përjetuan rritje të ulët ose stagnim të qirasë. Ekonomitë më të mëdha të BE-së, Gjermania (2.2%) dhe Franca (2.3%), të dyja shënuan rritje të qirasë nën mesataren e BE-së, ndërsa Italia e kaloi pak atë me 3.2%. Sikurse vihet re nga grafikët e mëposhtëm vendi ynë renditet ndër vendet e fundit pra me rritje më të ulët të qirave dhe çmimeve të banesave përgjatë vitit 2024.
Ndryshimi vjetor i qirave (2024)
Ndryshimi mesatar vjetor (2024 vs 2023)
Qiratë në Mbretërinë e Bashkuar pothuajse dyfishuan rritjen e çmimit të banesave
Në MB, qiratë u rritën me gati dyfishin e çmimit të banesave. Qiratë mesatare private u rritën me 9.0% në 12 muajt deri në dhjetor 2024, krahasuar me një rritje prej 4.6% të çmimeve të banesave gjatë së njëjtës periudhë. Në BE, rritja e qirasë nga viti në vit për tremujorin e fundit të 2024 varioi nga 1.1% në Lituani në 11.3% në Hungari.
Ngjashëm me çmimet e banesave, Turqia u shfaq si një vend i qartë në rritjen e qirasë, me një pabarazi edhe më të madhe. Në vitin 2024, rritja mesatare vjetore e qirave arriti në 117.2%, ndërsa ndryshimi nga viti në vit në tremujorin e fundit ishte 109%.
Për të kuptuar më mirë tendencat e pronave në Turqi, është më e dobishme të merren parasysh ndryshimet reale (të rregulluara nga inflacioni), pasi pagat janë rritur ndjeshëm edhe në terma nominalë vitet e fundit. Për shembull, paga minimale neto nominale u rrit me 71% në 2024 krahasuar me 2023./Tv Scan
