Është mjaft e qartë se pse pas pak orësh gjumë gjatë natës, në mëngjes zgjohemi të lodhur. Mirëpo, shumëkush pyet se çfarë ndodh kur shkojmë në shtrat në kohë dhe i sigurojmë trupit tonë tetë orët e nevojshme të gjumit dhe prapëseprapë zgjohemi të lodhur. Ekspertët kanë përmendur një arsye që mund të jetë përgjigja për këtë gjë.
Shërbimi Kombëtar i Shëndetit në Britaninë e Madhe (National Health Service – NHS) së fundmi zbuloi se çdo i treti person që vuan nga mungesa e gjumit, arsye i kërkon te stresi, tek orari i stërngarkuar i punës ose fokusimi në ekranet e ndryshme, si kompjuterët, celularët apo televizorët.
Mirëpo, ajo që në të vërtetë e shkakton lodhjen, edhe kur i japim trupit pushimin e nevojshëm, mund të jetë diçka krejtësisht ndryshe dhe kjo është inercia e gjumit.
Çfarë është inercia e gjumit
Përgjigja për këtë pyetje u ofrua nga ekspertja e gjumit, Natalie Pennicotte Collier, e cila shpjegoi se edhe pse ne mendojmë se nuk ndodh shumëçka kur e vendosim kokën në jastëk, situata është në të vërtetë ndryshe. Atëherë, kalojmë nëpër katër faza të gjumit që përbëjnë një cikël gjumi: të zgjuar, gjumë i lehtë, gjumë i thellë dhe gjumi REM (e njohur gjithashtu si faza e ëndërrimit).
“Është e dobishme t’i evoluoni opinionet tuaja lidhur me gjumin duke nisur nga numërimi i orëve në atë që është në të vërtetë – një vallëzim i ciklit të gjumit. Ciklet e gjumit zgjasin mesatarisht 90 minuta dhe nuk ekzistojnë dy të njëjtë, por secili luan një rol të ndryshëm”, ka treguar ajo.
Në pjesën e parë të natës – shpjegon Natalie – ne përjetojmë një valë të ngadaltë gjumi dhe më pak gjumë REM, i cili pason vetëm ndërsa nata përparon.
Duke qenë se çdo fazë e gjumit ka një efekt të ndryshëm në aktivitetin e trurit tonë, është logjike që nëse zgjohemi në fazën e gabuar të gjumit, truri ynë mund të mbetet prapa trupit tonë, gjë që na bën të ndihemi të çorientuar dhe të lodhur.
Kjo quhet inercia e gjumit, të cilën The Sleep Charity e përshkruan si “ndjenjë e lodhjes pas zgjimit”, sepse jemi ende në gjendje gjumi. Zakonisht zgjat rreth pesë deri në 30 minuta, por mund të zgjasë edhe nga dy deri në katër orë.
A mund ta parandalojmë inercinë e gjumit
Ekspertët thonë se kjo është e mundur. Duke ushtruar kur duhet të zgjohemi, është e mundur të përcaktojmë se sa cikle gjumi do të përshtatemi dhe është e rëndësishme të synojmë të zgjohemi në fund të një cikli të plotë, i cili do të na lërë të freskuar dhe të gatshëm për një ditë të re.
Sa i përket mënyrës se si ta bëjmë, është i nevojshëm një kalkulator gjumi, i cili mund të na ndihmojë të njohim ciklet tona, por edhe si t’i përdorim ato për të luftuar lodhjen gjatë ditës.
“Mënyra më e mirë për të shmangur inercinë e gjumit është të ruani qëndrueshmërinë dhe të përqendroheni në pesë cikle të plota 90-minutëshe të gjumit. Filloni të numëroni mbrapsht nga momenti që duhet të zgjoheni dhe planifikoni kohën tuaj të re të gjumit”, këshillon Natalie.
Për të shmangur inercinë e gjumit, ekspertja thekson se është më mirë të zgjoheni në fund të një cikli gjumi, duke synuar të keni të paktën pesë cikle të plota (rreth 7.5 orë).
Është gjithashtu po aq e rëndësishme t’i përmbaheni një rutine gjumi, që do të thotë të shkoni në shtrat dhe të zgjoheni në të njëjtën kohë, pavarësisht nëse është një ditë jave apo një fundjavë.
Ekspertët këshillojnë gjithashtu që ndryshimet e tilla dhe përshtatja e trupit me rutinën e re të jenë të durueshëm, pasi rezultatet, si për çdo gjë tjetër, janë të pamundura të arrihen brenda natës.
