LIGJET E BIZNESIT
Nga Mikhail Khodorkovsky- The Economist
Unë kam bërë luftë personale me Vladimir Putinin për gati 20 vjet. Kjo bëri që të burgohesha në Rusi për dhjetë vjet dhe më pas të dëbohesha, me një paralajmërim se do të më priste burgimi i përjetshëm nëse do të kthehesha ndonjëherë. A e njoh njeriun që më bëri të gjitha këto? Unë mendoj se po. Kjo është arsyeja pse unë e shikoj me dëshpërim qasjen disfatiste të liderëve perëndimorë, si Joe Biden, Emmanuel Macron dhe Naftali Bennett.
Është e vështirë për mua të gjykoj sesi veprimet e tyre shihen nga elektorati i tyre. Megjithatë, unë e di mirë se si ato perceptohen nga Putin, i ulur në fund të tryezës së tij të gjatë. Fluturojnë për në Moskë, e thërrasin, i kërkojnë të ndalet, por e sigurojnë se nuk do të ndërhyjnë dhe nuk duan që ai të perceptojë lëvizje të caktuara si provokim. Presidenti i sheh të gjitha këto si dobësi dhe kjo është jashtëzakonisht e rrezikshme.
Një pjesë e problemit është se liderët aktualë të vendeve perëndimore nuk janë marrë kurrë me banditë. Përvoja dhe edukimi i tyre lidhet me ndërveprimet mes shtetarëve. Parimi i sjelljes së këtyre njerëzve është që të dyja palët të pranojnë njëra-tjetrën në interes të elektoratit ose subjekteve të tyre. Lufta është e keqe për ta, dhe përdorimi i forcës është mjeti i fundit.
Ky nuk është rasti me Vladimir Putin. Ai u rrit në KGB, një organizatë që mbështetej në forcën dhe mospërfilljen e ligjit. Ndërsa punonte në Bashkinë e Shën Petersburgut në fillim të viteve 1990, ai ishte përgjegjës për ndërveprimin informal të agjencive të zbatimit të ligjit me gangsterët. Shën Petersburgu në atë kohë perceptohej në Rusi ashtu siç shihej Çikago në vitin 1919. Në vend të uiskit të kontrabanduar, gangsterët shisnin drogë dhe naftë.
Kohët ndryshuan, por mënyrat e tij për të zgjidhur gjërat mbetën të njëjta. Disa nga bisedat mes të besuarve të tij dhe kriminelëve të njohur, të bëra publike pas një hetimi nga prokurorët spanjollë, na ndihmojnë të kuptojmë se si vrasja e Aleksandër Litvinenkos dhe helmimi i Alexey Navalny dhe Skripals erdhi me kokën e kreut. Veprime të tilla janë normë në rrethet e presidentit, sepse ai është bandit nga natyra.
Edhe pas më shumë se 20 vjetësh në pushtet, pasi ka fituar një imazh të fortë dhe vetëbesim, një bandit do të mbetet gjithmonë një bandit për sa i përket perceptimit të tij midis atyre që e rrethojnë. Është gabim ta shohësh si burrë shteti normal. Partnerët e huaj të Rusisë nuk arrijnë ta kuptojnë se kush është ai në të vërtetë.
Unë kam mjaft përvojë në trajtimin e banditëve. Pasi kalova dhjetë vjet në burgjet ruse, mund të them se gjëja më e rrezikshme është t’u tregosh atyre ndonjë dobësi apo pasiguri. Çdo hap drejt kërkesave të tyre, pa një demonstrim të qartë të forcës, do të perceptohet si dobësi. Sipas logjikës së tyre, nëse vendet perëndimore thonë se nuk do të heqin dorë nga Ukraina dhe megjithatë bëjnë pikërisht këtë, do të thotë se janë të dobëta. Dhe kjo e bën të mundshme që Putin të shikojë drejt fqinjëve të tjerë, si Estonia, Letonia, Lituania dhe Polonia, të cilët ishin gjithashtu më parë pjesë e Perandorisë Ruse.
Ju duhet të kuptoni se Putin, në kokën e tij, ka qenë prej kohësh në luftë jo me Ukrainën, por me Amerikën. Dhe tani Amerika dhe NATO duket se po tërhiqen. Ai nuk është i vetmi bandit që e percepton situatën në këtë mënyrë. Banditë të tjerë gjithashtu po shikojnë dhe presin radhën e tyre, ndërsa poshtërimi i Amerikës jehon në mbarë botën… Ballkani është sërish i trazuar, Irani po sulmon bazat amerikane. Në një moment, Amerika dhe NATO do të hakmerren, por deri në atë moment, ata do të mundohen nga sorrat dhe shkabat në pjesë të ndryshme të botës dhe Putin nuk do ta kuptojë menjëherë se situata është serioze. Zakoni i mosndëshkimit mes banditëve nuk largohet aq shpejt. Dhe kjo do të thotë që një luftë më e keqe, edhe më e madhe, ka të ngjarë të ndodhë.
Ndoshta nuk e besoni. Por merrni parasysh këtë: Putin arriti të rrisë vlerësimin për të kur erdhi në detyrë, në vitin 1999, me luftën në Çeçeni. Ai e zgjidhi problemin e kontrollit të “presidentit të tij të përkohshëm”, Dmitry Medvedev, duke hyrë në luftë me Gjeorgjinë në vitin 2008. Pasi kishte shkuar në luftë me urdhër të Putin, Medvedev u detyrua të braktiste agjendën e tij të modernizimit. Putin e zgjidhi problemin e rënies së vlerësimit të tij në 2013-14 duke pushtuar Krimenë.
Tani, lufta në Ukrainë zbut çdo problem të rreth një dekade rënie ekonomike. Nëse ai lejohet të marrë Ukrainën, ekonomia do të vazhdojë të rrënohet, si rezultat i korrupsionit dhe sanksioneve. Një numër i madh arkivolesh do të kthehet në shtëpi në Rusi, sepse lufta guerile nuk mund të ndalet. Gjendja e popullatës do të vazhdojë të përkeqësohet. Dhe në vitin 2024 do të ketë zgjedhje.
Cila ka të ngjarë të jetë zgjidhja e Putin? Do të jetë një tjetër “operacion special”. Moldavia është shumë e vogël, kështu që ka të ngjarë të jetë në shtetet baltike ose Poloni. Nëse Putin nuk ndalet në ajër mbi Ukrainën, NATO-s do t’i duhet ta luftojë atë në terren.
Sa i përket armëve bërthamore, presidenti rus ka një psikozë maniake. Ai është i fiksuar pas të qenit një figurë historike si Stalini. Ai ka vendosur një statujë të madhe të Princit Vladimir, krijuesit të Rusisë, në portën e Kremlinit. Por nuk është vetëvrasës ose nuk do të ishte ulur në anën tjetër të një tavoline prej disa metrash nga miqtë e tij. Ai do të përdorë armë bërthamore vetëm nëse beson se nuk do të ketë përgjigje. Por çdo ditë që NATO refuzon vendosjen e zonës së ndalim-fluturimit mbi Ukrainë, vetëbesimi i tij rritet.
Unë nuk dua që vendi im të përballet me NATO-n në një konflikt global, por të përpiqesh të flasësh me një bandit pa i treguar atij forcën tënde të çon pikërisht në atë pikë.
