Në këtë krizë botërore të shkaktuar nga Rusia, vetëm një njeri ka rëndësi: Vladimir Putin. Presidenti rus është mburrur se i vetëm vendosi të pushtojë Krimenë. Tani më shumë se 100,000 ushtarë janë duke pritur urdhrin e tij për marshim në kufirin me Ukrainën. A do ta japë ai?
Putin është “mbrojtur” rreptësisht që nga fillimi i pandemisë, qasja tek ai është rreptësisht e kufizuar dhe ata pak njerëz që lejohen ta takojnë duhet të karantinohen për disa ditë më parë.
Sipas ish-të besuarve, atij i pëlqen të shikojë televizionin shtetëror, përdor rrallë smartphone dhe shumë rrallë shfleton internetin. Por ai bën shumë telefonata. Por cili është plani për Rusinë dhe botën tani, i burrit që jeton i izoluar në Moskë, në Soçi, ndonjëherë edhe në shtëpinë e tij?
Sipas analistit të “Die Zeit”, Michael Thumann, presidenti rus është i shqetësuar për sigurinë e vendit të tij, siç e ka thënë vet ai. Rusia kërkon fundin e zgjerimit të NATO-s, tërheqjen e armëve bërthamore amerikane nga Evropa dhe jo stërvitje të mëtejshme ushtarake pranë Rusisë.
Në konferencën e tij vjetore për shtyp në fund të dhjetorit, Putin paralajmëroi se NATO po avanconte dhe po ndërtonte baza me sisteme të reja armatimi: “Në lindje, në jug, në veri dhe në perëndim, natyrisht”. Por një vështrim në hartë nuk e konfirmon këtë.
Zgjerimi i fundit i NATO-s në lindje ishte pothuajse 18 vjet më parë. Sot, Rusia ndan 800 kilometra nga 57,680 kilometrat e kufirit të saj të jashtëm me anëtarët e NATO-s, Norvegjinë, Estoninë dhe Letoninë.
Polonia dhe Lituania kufizohen me eksklavën e Kaliningradit për rreth 400 kilometra. Dhe sipas analizës së mediumit gjerman, Vladimir Putin po ushqen qëllimisht një keqkuptim perëndimor për Rusinë.
Nëse Perëndimi do të sillej ndryshe, do të tregonte mirëkuptim dhe do t’i përgjigjej shqetësimeve të Putinit, atëherë ai do të vepronte shumë ndryshe. Ky është një supozim i rremë dhe që nënvlerëson dhe nënvlerëson Rusinë, meqë ra fjala, thotë analisti, duke vlerësuar se Rusia është një fuqi botërore mjaft e madhe për të mos “reaguar ndaj veprimeve të të tjerëve, por për të vepruar sipas dëshirës së saj”. Kjo është pikërisht ajo që po bën Putin. Siç thekson analisti i “Die Zeit”, Michael Thumann, ai ka plane të gjera, e sheh Perëndimin si të dobët dhe do të donte të vendoste një rend tjetër në Evropë, pa SHBA-në, përcjell Telegrafi.
“Ju mund ta kuptoni politikën e jashtme të Putinit vetëm nëse shihni se sa presidenti rus e ka transformuar vendin e tij gjatë njëzet viteve të fundit. Në këtë e ndihmuan shërbimet e sigurisë, forcat e armatosura dhe makina e propagandës. Së bashku ata filluan një revoltë: kundër atyre që u bënë viteve 1990 dhe gjithçka që u krijua atëherë.
Kundër një Rusie të hapur me zgjedhje të lira, e cila u angazhua në traktate për bashkëjetesë paqësore dhe respektimin e kufijve në Evropë. Kjo ishte dikur. Putin dhe shokët e tij e ndryshuan vendin e tyre përpara se të fillonin të eksploronin kufijtë e fuqisë së tij të jashtme. Dhe për shkak se Putin nuk sundon një vend të vogël, por një superfuqi bërthamore, sot ai po trondit Evropën dhe botën në të cilën ne jemi ndjerë të sigurt për tre dekada”, shkruan analisti.
Veç kësaj vlerëson ai, Rusia është bërë një vend tjetër për shkak “forcës së sapogjetur ruse”. Vala e parë e represionit goditi transmetuesit kombëtarë, vala e dytë goditi gazetat e mëdha, më pas erdhën platformat e internetit dhe tani gazetarët e pavarur
Në këtë drejtim, kushdo që shkruan në mënyrë kritike për çështje politike rrezikon të cilësohet si agjent i huaj. Kushdo që është politikisht aktiv kërcënohet me dënim si terrorist ose ekstremist. Pikërisht një vit më parë politikani Alexei Navalny u arrestua dhe u dënua. Fondacioni i tij kundër korrupsionit është shkatërruar dhe punonjësit janë shpërndarë në të gjithë botën. Vetëm vitin e kaluar, 1500 gazetarë dhe aktivistë politikë u larguan nga Rusia. Historianët janë në burg.
Vetë presidenti zbuloi ndërveprimin mes brenda dhe jashtë në konferencën vjetore për shtyp. Rusia është e kërcënuar, tha Putin, por “ajo mund të shpërbëhet vetëm nga brenda, jo të mposhtet nga jashtë”. Ai beson se e ka dëbuar rrezikun e brendshëm. Tani ai kthehet fuqishëm nga jashtë, vë theksin analisti Michael Thumann.
Megjithatë, ajo që kufizon Rusinë janë traktatet ndërkombëtare si Karta e Parisit e vitit 1990, e cila kapërceu konfliktin Lindje-Perëndim dhe garantoi paprekshmërinë e kufijve në Evropë. Rusia gjithashtu ka nënshkruar marrëveshje të ngjashme me Ukrainën në këmbim të armëve të saj bërthamore.
Sidoqoftë, “të gjitha lëshimet e bëra nga paraardhësit e Putinit në një moment dobësie historike, elita e sotme ruse i gjen dhe kërkon një ripërsëritje”. “Kemi të bëjmë me një Perëndim që është i tërbuar nga humbja e pozicioneve të tij”, trumbeton një i lidhur me Kremlinin, Sergei Karaganov.
“Lufta e re e Ftohtë” mund të fitohet. “Kina është në anën e Rusisë, populli rus është i ngopur dhe Rusia zotëron të vërtetën në një Perëndim të diskredituar moralisht”. Në shkrimin e tij për “Die Zeit”, Michael Thumann thotë se elita ruse kënaqet me gjendjen e tanishme.
“Samiti i Gjenevës me presidentin amerikan Joe Biden në verë dukej se tashmë e kishte bindur Putinin se ai ishte më i forti. Që atëherë, Biden ka shkuar vetëm poshtë: një parti e grisur, reforma të ngecura, tërheqja katastrofike nga Afganistani.
BE-ja nuk merret më seriozisht në Moskë. Kancelarja e re gjermane duket se ende duhet të orientohet. Shumë vende evropiane varen nga gazi natyror rus, më shumë se gjysma e importeve gjermane vijnë nga atje. Franca është në një fushatë zgjedhore gjatë Presidencës së Këshillit të BE-së. Dhe Ukraina dhe presidenti i saj Volodymyr Zelenskyj duket se janë goditur keq në mosmarrëveshjen mbi oligarkët dhe korrupsionin”.
Nga ana tjetër, Putini po mbështetet në “forcën e sapofituar ruse”.
“Gjatë një dekade reformash, ushtria ruse është rritur në një forcë të fuqishme, shumë të lëvizshme dhe teknologjikisht të avancuar. I pajisur me një buxhet të pasur, i provuar në disa luftëra në Siri, Ukrainë dhe Kaukaz. Kur shpërtheu kryengritja në Kazakistan në fillim të këtij viti, Putini ishte në gjendje të vendoste atje parashutistët rusë brenda disa orësh.
Në Krishtlindje, Putin testoi raketa Zircon me aftësi bërthamore dhe e festoi atë si një ‘ngjarje madhore për të forcuar sigurinë kombëtare’. Këto raketa fluturojnë pesë herë më shpejt se zëri. Supozimi i përhapur në Perëndim se Rusisë së shpejti do t’i mbeten pak para për ekstravaganca të tilla është i gabuar. Arkat e Putinit janë të pajisura mirë: rezervat valutore të Rusisë arrijnë në 630 miliardë dollarë dhe çmimet e larta të energjisë vazhdojnë të derdhin para në buxhet”, thekson analisti Michael Thumann.
Madje, siç shton ai, në televizionin rus, këshilltarët e Kremlinit dhe komentuesit kryesorë pothuajse po shpërthejnë nga vetëbesimi. Për shembull, komentatori ushtarak Igor Korotschenko, i cili kohët e fundit bëri thirrje për “të kapur Evropën nga sisët”.
“Ata duhet të ndiejnë dorën tonë të fortë dhe ne duhet të ndiejmë pulsin e tyre të shqetësuar”, citohet të ketë thënë Korotschenko. Dhe veç këtyre, faktori ushtarak përcakton marrëdhëniet ndërkombëtare.
Propagandisti i Kremlinit dhe drejtuesi i emisionit të bisedave, Vladimir Solovyov, u pa i entuziazmuar të dielën e kaluar me pyetjen: “Kush thotë në të vërtetë se nuk mund të fitosh një luftë bërthamore?”. Dhe rusët dëgjojnë një marrëzi të tillë të llogaritur gjatë gjithë kohës.
Në pjesën e fundit të analizës për “Die Zeit”, Michael Thumann, thotë se një luftë në Ukrainë nuk është qëllimi i vërtetë i Putinit. “Sepse ambiciet e tij përtej kësaj po bëhen të qarta. Putini nuk dëshiron të kthehet në Luftën e Ftohtë me aleancat dhe marrëveshjet e tij të forta. Përkundrazi, ai dëshiron të ecë përpara në parregullsinë e shekullit të 21-të, në të cilin fuqia ushtarake dhe uniteti kombëtar janë mbi të gjitha”.
“Ne jemi krenarë për vendin tonë të fortë, i cili është sovran dhe i vetë-mjaftueshëm”, i pëlqen të thotë presidentit rus.
Ndërkohë në mes të nëntorit ai zbuloi një motiv qendror të politikës së tij të jashtme për diplomatët rusë në Moskë. Dhe paralajmërimet e tij për Perëndimin patën një efekt të rëndësishëm edhe brenda Rusisë.
Me këtë taktikë ai po ndjek një rregull të përhapur në Rusi: “Na respektojnë edhe ata që na frikësohen”. Në fund të fundit, sipas një sondazhi nga Fondacioni i Opinionit Publik, 86 për qind e të gjithë rusëve besojnë se “Rusisë ia kanë frikën në botë”.
Pothuajse tre të katërtat thonë se është “e respektuar”. Andaj “në këtë periudhë dobësie në Perëndim”, nuk bëhet fjalë më vetëm për Ukrainën. Revolta kundër rendit të viteve 1990 po përfshin Evropën, të cilën Putini dhe elita ruse duan “ta çlirojnë nga Amerika”, thotë analisti.
Ishte “subjekt i vullnetit të dikujt tjetër”, citon ai Konstantin Kosachev, zëvendës zëdhënës i Këshillit të Federatës dhe një nga politikanët e huaj me ndikim, në stacionin radiofonik Echo Moscoë në fillim të kësaj jave. “Evropa është gjithashtu kontinenti ynë që ata duan të na heqin. Ne jemi modeli për Evropën e së ardhmes – një kontinent i bashkuar, sovran, nga Lisbona në Vladivostok”.
Por edhe kërkesat ruse përshtaten me këtë.
“Ndalimi i zgjerimit të NATO-s synon më pak Ukrainën, e cila ka pak perspektivë për t’u bashkuar. Putini e di këtë. Bëhet fjalë kryesisht për vendet e BE-së, Finlandën dhe Suedinë apo Austrinë, të cilat, sipas mendimit rus, nuk duhet të lejohen të anëtarësohen. Putin dëshiron t’i tërheqë ata nga ndikimi amerikan dhe gradualisht të zëvendësojë Shtetet e Bashkuara si fuqia mbrojtëse e kontinentit”, shkruan më tej analisti i “Die Zeit”, Michael Thumann.
Sipas tij, përmbushja e kërkesës së Rusisë për tërheqjen e armëve bërthamore amerikane nuk do të thoshte asgjë tjetër veçse fundi i detyrimit të mbrojtjes bërthamore. Sigurisht, Shtetet e Bashkuara donin të “qëndronin në shkallën më të lartë të piedestalit dhe janë kapur pas tij”, thotë Putin në dokumentarin rus Rendi Botëror. “Por shumë ekspertë e kuptojnë se kjo nuk është më e mundur. Shtetet e Bashkuara duhet të lirojnë vendin e parë ‘me dinjitet, me mprehtësi dhe pa histeri’”.
Po sikur të mos e duan këtë? – pyet analisti.
“Atëherë Rusia mund të rrisë më tej presionin”, paralajmëron ai.
Në Moskë qarkullon një deklaratë e Putinit që lëshoi tre vjet më parë në një bisedë me politikanin liberal të opozitës Grigory Yavlinsky. Yaëlinski e kishte pyetur presidentin nëse ai e dinte se politika e tij e jashtme mund të çonte në luftë. “Po”, thuhet se Putini është përgjigjur prerë, “dhe ne do ta fitojmë atë”.
