Nga krishterimi dhe islami te sakrificat e kafshëve dhe ritualet pagane, shqiptarët i kanë të gjitha bazat e tyre shpirtërore të mbuluara në kohë kur preken nga një krizë.
Në kishën e shtrirë në majë të malit të Shna Ndout, ateistët, myslimanët dhe të krishterët po vërshojnë të gjithë për të kërkuar rehati, ndoshta edhe një mrekulli për t’i mbijetuar pandemisë së koronavirusit dhe sëmundjeve të tjera.
Kisha françeskane në qytetin të Laçit ka tërhequr pelegrinë për shekuj me radhë në një vend ku kufijtë midis besimeve janë porozë.
Por më shumë njerëz se kurrë tani janë dyndur në këtë vend të shenjtë ku Zoti është “i njëjti” për të gjithë, sipas Afërdita Onuzi, një antropologe në Universitetin e Tiranës.
“Ata vijnë këtu për të lehtësuar veten nga frika e së panjohurës dhe ndjenja e pafuqisë përballë pandemisë që duket se nuk kursen askënd,” i tha ajo AFP.
“Të gjithë besojnë në një mrekulli që mund të ndryshojë jetën e tyre.”
Shumë vizitorë ndezin qirinj, lënë rrobat e një fëmije të sëmurë me shpresën e një kure ose vendosin fotot e të dashurve të tyre për t’i sjellë atyre fat të mirë.
Të gjithë duan zgjidhje për sëmundjet e tyre “dhe për të hequr qafe frikën e tyre përballë pandemisë“, tha prifti i kishës Françeskane Mirash Ivanaj.
Edhe ata që janë rikuperuar nga COVID-19 vijnë “për të gjetur shërimin shpirtëror dhe për t’u ndier më të fortë kundër pasigurisë”, tha ai.
Shumë shqiptarë i shohin të gjitha rrugët si një përpjekje për të lehtësuar stresin, veçanërisht gjatë krizave si ajo aktuale, e cila ka çuar sistemin shëndetësor në prag dhe ka shkaktuar dëme katastrofike në ekonomi.
Ada Zdrava, një pelegrin 20-vjeçare që viziton për herë të parë, tha se shpresonte të “lehtësonte ankthet e saj” dhe të promovonte “lumturinë e saj dhe të familjes së saj”.
Shqiptarët jetuan gati gjysmë shekulli nën një diktaturë komuniste që imponoi ateizmin dhe kundër fesë.
Por tre dekada pas rënies së diktaturës, komunitetet myslimane, katolike dhe ortodokse janë përsëri në dritë, me disa madje duke u bashkuar në ditët e shenjta të njëri-tjetrit.
Në fshatin Valias afër Tiranës, “teqeja” – ose vendi i adhurimit – i Bektashinjve, një degë mistike e Sufizmit, tërheq besimtarët e të gjitha besimeve.
Shumë lënë një rrobë brenda natës në një varr brenda, “në mënyrë që ajo të mbajë larg sëmundjen dhe t’i sjellë mirëqenies atij që e vesh”, tha kujdestari 60-vjeçar i faqes, Servete Mullai.
Albana Disha, kohët e fundit erdhi për të sakrifikuar një gjel për të lehtësuar thyerjen e zemrës së djalit të saj, një praktikë e rrënjosur në traditat pagane që e konsiderojnë shpendët një ofertë ideale për perënditë për shkak të shijes së saj të mirë.
Shqiptarët “besojnë në fuqinë e diellit, fuqinë e gurëve, detit, natyrës“, shpjegon Alfred Halilaj, një antropolog në Universitetin e Durrësit.
“Sepse në thelb, kultura jonë vjen nga paganizmi, i cili mbetet themeli i identitetit dhe jetës së përditshme, pavarësisht mbivendosjes së konvertimeve fetare,” thotë ai.
“Ankthi dhe frika që ka shkaktuar kjo pandemi, i ka shtyrë njerëzit të kthehen në besime ose imagjinata të ndryshme në një përpjekje për të gjetur një kurë shpirtërore, por pa përjashtuar në asnjë rast ekzistencën e spitaleve dhe rolin e mjekësisë.”
Ngasja nëpër vend është e zakonshme të shohësh arushë pelushi të rrahur nga era të varur në pjesën e përparme të shtëpive në besimin se ata do të largojnë “syrin e keq” të fqinjëve xhelozë.
Mrekulli të tjera me fat gjithashtu janë të shumta, siç është vargu i hudhrave që 73-vjeçari Ramzan Sefaj mban në makinën e tij për të shpëtuar fatkeqësinë.
“Frika na bën të besojmë më shumë në Zot, por gjithashtu na bën të kapemi pas sendeve të vogla kundër fatit të keq dhe syrit të keq“, shpjegoi pensionisti, i cili jeton në periferitë e Tiranës dhe mbijeton nga të ardhurat e shtatë fëmijëve të tij që punojnë në ndërtim jashtë vendit.
Furia për shërim alternativ është intensifikuar falë një pasurie të dezinformimit në internet, vëren Lutfi Dervishi, një ekspert komunikimi në Universitetin e Tiranës.
“Njerëzit shpesh u drejtohen këshillave të gjetura në internet dhe gjejnë “pak qetësi shpirtërore në besime”, tha ai për AFP.
Por edhe udhëheqësit shpirtërorë këmbëngulin se mjekësia moderne është thelbësore.
“Në asnjë rrethanë mjeku nuk duhet të lihet pas dore,” tha Mullai nga teqja Bektashi./AFP
