Nga Hiroko Oe
Në fillim të viteve 1600, sundimtarët e Japonisë druheshin se Krishterimi – që kishte nisur të depërtonte në pjesët jugore të vendit nga misionarët evropianë – do të përhapej gjerësisht. Ndaj si kundërpërgjigje, ata i izoluan ishujt nga bota e jashtme. Në vitin 1603, një ligj i ndalonte japonezët të largoheshin nga vendi, ndërsa u lejuan të hynin shumë pak të huaj.
Ajo u bë e njohur si Epoka Edo e Japonisë, kur kufijtë mbetën të mbyllur për gati 3 shekuj,deri në vitin 1868. Kjo bëri që kultura unike e vendit, zakonet dhe mënyrat e jetesës të lulëzonin në izolim. Shumica u regjistruan në forma arti që mbeten të gjalla sot, si poezia haiku ose teatri kabuki.
Kjo do të thoshte gjithashtu se japonezët, që jetonin nën një sistem kufizimesh tregtare të ashpra, duhej të mbështeteshin plotësisht tek materialet tashmë të pranishme brenda vendit, gjë që krijoi një ekonomi të lulëzuar të ripërdorimit dhe riciklimit.
Në fakt, Japonia ishte e vetë-mjaftueshme në burime, energji dhe ushqime dhe mbante një popullsi deri në 30 milionë banorë, pa përdorimin e lëndëve djegëse fosile apo plehrave kimike. Njerëzit e Epokës Edo jetonin, sipas asaj që tani njihet si “jeta e ngadaltë”, bazoheshin tek një grupim i qëndrueshëm praktikash jetese të bazuara në humbjen e sa më pak materialeve që të ishte e mundur.
Edhe drita e Diellit nuk lihej të shkonte dëm. Aktivitetet e përditshme fillonin me lindjen e diellit dhe përfundonin në perëndim të tij. Rrobat riparoheshin dhe ripërdoreshin shumë herë, derisa përfundonin në plehra si lecka të copëtuara. Hiri dhe jashtëqitjet njerëzore u ripërdorën si pleh, duke çuar në një biznes të lulëzuar për tregtarët që shkonin derë më derë për të mbledhur këto substanca të çmuara dhe për t’ua shitur ato fermerëve.
Këtë mund ta quajmë një ekonomi rrethore të hershme. Një tipar tjetër i jetës së ngadaltë nëJaponi, ishte përdorimi i kohës sezonale. Kjo do të thoshte se mënyrat e matjes së kohës ndryshonin së bashku me stinët. Në Kinën dhe Japoninë para-moderne, 12 shenjat e zodiakut (të njohura në japonisht si juni–shiki) u përdorën për të ndarë ditën në 12 seksione me nga rreth 2 orë secila.
Gjatësia e këtyre seksioneve, ndryshonte në varësi të ndryshimit të kohës së lindjes dhe perëndimit të diellit. Gjatë Epokës Edo, një sistem i ngjashëm u përdor për ta ndarë në 6 pjesë kohën midis lindjes dhe perëndimit të Diellit.
Për pasojë, një “orë” ndryshonte shumë në varësi të faktit nëse matej gjatë verës, dimrit, natës apo ditës. Ndërkohë, nuk ekzistonte ideja e rregullimit të jetës me njësi të pandryshueshme kohore si minutat dhe sekondat. Në vend të tyre, japonezët e asaj epoke – që nuk zotëronin ora – e matnin kohën nga tingujt e kambanave të instaluara në kështjella dhe tempuj.
Lejimi që të ishte bota natyrore, ajo që diktonte jetën, krijoi një ndjeshmëri ndaj stinëve dhe pasurive të tyre të bollshme natyrore, duke ndihmuar në zhvillimin e një grupi vlerash kulturore miqësore me mjedisin. Nga mesi i Epokës Edo e tutje, nisën të lulëzojnë industritë rurale – përfshirë prodhimin e rrobave prej pambuk dhe vajit, kultivimit të krimbit të mëndafshit, prodhimit të letrës dhe prodhimit të pastave me sake dhe miso.
Njerëzit organizonin festivale sezonale me një gamë të pasur dhe të larmishme ushqimesh vendase, duke uruar për më shumë pjellori gjatë sezonit të lulëzimit të qershisë dhe duke përkujtuar të korrat e vjeshtës. Ky sistem social unik dhe miqësor ndaj mjedisit, u krijua pjesërisht për shkak të nevojës, por edhe për shkak të përvojës së thellë kulturore të të jetuarit në harmoni të ngushtë me natyrën.
Ajo duhet të rikthehet në epokën tonë moderne, në mënyrë që të arrihet një kulturë më e qëndrueshme. Dhe këtu mund të ndihmojnë disa aktivitete. Për shembull, zazen, ose “meditimi ulur”, është një praktikë nga Budizmi që mund t’i ndihmojë njerëzit të krijojnë një hapësirë paqeje dhe qetësie për të përjetuar ndjesitë e natyrës.
Sot një numër tempujsh urbanë në Japoni ofrojnë seanca zazen. Shembulli i dytë është “larjanë pyll”, një term i krijuar nga drejtori i përgjithshëm i agjencisë pyjore japoneze në vitin 1982. Ka shumë stile të ndryshme të “larjes në pyll”, por ajo më e njohur përfshin kalimin e kohës pa ekranet dixhitale, dhe i zhytur në qetësinë e një pylli.
Aktivitete të tilla mund të ndihmojnë në zhvillimin e një vlerësimi për ritmet e natyrës, dhe mund të na çojnë drejt një stili jetese më të qëndrueshëm. Në një epokë kur nevoja për një mënyrë jetese më të qëndrueshme është bërë një çështje globale, ne duhet të respektojmë urtësinë e njerëzve të Epokës Edo që jetuan me kohën ashtu siç ndryshonin sjelljet sipas stinëve.
Ata i çmuan materialet që kishin përreth dhe e i ripërdorën ato me zgjuarsi, duke pasur një mënyrë jetese të orientuar nga riciklimi për shumë vite me radhë. Të mësuarit nga mënyra e tyre e jetesës, mund të na japë udhëzime efektive për të ardhmen. / “The Conversation” – Bota.al
