LIGJET E BIZNESIT
Talebanët thanë të martën se shpresojnë të fitojnë njohjen ndërkombëtare si “përfaqësues legjitim” të Afganistanit, duke argumentuar se angazhimi diplomatik do të ndihmonte në promovimin e sigurisë globale dhe lehtësimin e vuajtjeve të afganëve gjatë dekadave të luftërave të pamëshirshme.
Një anëtar i lartë i Komisionit Kulturor të grupit islamik i bëri këto komente për Zërin e Amerikës, duke thënë se talebanët po vazhdojnë bisedimet me të gjithë aktorët afganë për të formuar një “qeveri gjithëpërfshirëse islamike” dhe “një njoftim mbi këtë do të bëhet së shpejti”.
“Ne besojmë se bota ka një mundësi unike të riafrimit dhe të bashkimit për të trajtuar jo vetëm sfidat me të cilat po ballafaqohemi ne, por edhe ato të gjithë njerëzimit, duke filluar nga siguria botërore e deri tek ndryshimet klimatike. Për trajtimin e këtyre sfidave duhet një përpjekje kolektive e të gjithëve dhe ato nuk mund të trajtohen me sukses nëse përjashtohet ose injorohet një popull i tërë”, tha Abdul Qahar Balkhi.
Ai foli një javë pasi talebanët marshuan në kryeqytetin afgan, Kabul, duke marrë kontrollin e 33 nga 34 provincat e Afganistanit pa u përballur me ndonjë rezistencë të madhe nga forcat e qeverisë së rrëzuar.
Kritikët mbeten skeptikë në lidhje me premtimet e fundit të talebanëve, duke cituar raportet e Organizatës së Kombeve të Bashkuara që flasin për lidhjet e vazhdueshme të grupit me al-Kaidën dhe grupet e tjera ekstremiste. Zyrtarët e OKB-së kanë cituar gjithashtu raporte për “ekzekutime masive” dhe kufizim të të drejtave të grave në zonat nën kontrollin e talebanëve.
“Ne shpresojmë të njihemi nga vendet botërore si qeveri legjitime e popullit të Afganistanit, i cili ka fituar të drejtën për vetëvendosje nga një pushtim i huaj me mbështetjen e të gjithë kombit, pas një lufte të gjatë dhe me sakrifica të mëdha”, tha zoti Balkhi.
Ai përsëriti se grupi i tij “e ka bërë të qartë pa mëdyshje” se nuk do të lejojë askënd të përdorë territorin afgan për të kërcënuar sigurinë e vendeve të tjera, duke shtuar se talebanët nuk do të lejojnë të tjerët të ndërhyjnë në punët e brendshme të vendit të tyre.
“Të drejtat e të gjitha pakicave do të vazhdojnë të mbrohen”, tha zoti Balkhi, duke i quajtur kritikat ndaj talebanëve për shkelje të të drejtave të njeriut dhe mbështetje të politikave ekstremiste gjatë qeverisjes së tyre të kaluar një “propagandë të hidhur” kundër grupit.
Talebanët zbatuan interpretimin e tyre të rreptë të ligjit islamik, Sheriatit gjatë sundimit nga viti 1996 deri në 2001, duke i ndaluar gratë të dilnin nga shtëpitë pa një të afërm mashkull dhe ndaluan arsimimin e vajzave.
“Ka ardhur koha që ne të ecim përpara, të shikojmë drejt së ardhmes dhe të mos ndalemi në analizimin e gjërave që kanë ndodhur në të kaluarën”, tha zoti Balkhi.
Udhëheqësit afganë anti-talebanë kanë hedhur poshtë pretendimet se grupi i ka zbutur politikat e tij.
Kahlid Noor, djali i komandantit të pakicës taxhike në Afganistan, Atta Muhammad Noor, tha se talebanët nuk do të mbijetonin si sundimtarë të vendit, nëse nuk respektojnë të drejtat e njeriut dhe kulturat e Afganistanit.
“Çfarëdo që ata po thonë tani janë thjeshtë fjalë. Ne nuk kemi parë asnjë veprim që dëshmon se ata kanë ndryshuar. Do të shohim nëse ata vërtet kanë ndryshuar. Unë nuk besoj se ata kanë ndryshuar. Ajo që ata po bëjnë janë thjeshtë premtime, e jo politika të reja për këto çështje”, u tha Noor gazetarëve në Pakistan këtë javë.
Shtetet e Bashkuara nënshkruan një marrëveshje me talebanët në shkurt të vitit 2020 për tërheqjen e trupave amerikane dhe të vendeve aleate perëndimore nga lufta gati 20 vjeçare në Afganistan.
Por Uashingtoni dhe pjesa tjetër e komunitetit ndërkombëtar kanë paralajmëruar që atëherë se ata nuk do të pranojnë asnjë qeveri të formuar me forcë në Kabul.
I dërguari i posaçëm amerikan për paqen në Afganistan, Zalmay Khalilzad, në një intervistë për Zërin e Amerikës vetëm disa ditë para se talebanët të merrnin nën kontroll Kabulin, paralajmëroi se nëse talebanët e marrin vendin me forcë, ata nuk do të fitojnë njohjen ndërkombëtare dhe “ata do të bëhen një shtet izoluar. ”
Fqinjët e afërt të Afganistanit, përfshirë Pakistanin, Kinën, Iranin dhe Rusinë përmes vendeve aleate të Azisë Qendrore, u kanë bërë presion talebanëve për të formuar një qeveri gjithëpërfshirëse, ku të gjitha grupet fetare dhe pakicat të jenë të përfaqësuara në mënyrë adekuate. Këto vende kanë mbajtur kontakte të ngushta me talebanët, por ato paralajmëruan se çdo përpjekje për të qeverisur ekskluzivisht vendin e shkatërruar nga konflikti, do të zgjaste më tej luftën civile afgane dhe do të kërcënonte sigurinë e fqinjëve.
Pekini, Islamabadi, Moska dhe Teherani, megjithatë, kanë treguar se ata mund të jenë të gatshëm të punojnë me talebanët, me kusht që grupi fondamentalist të mbajë premtimet e tij.
“Shpresojmë që Afganistani të formojë një qeveri të hapur, gjithëpërfshirëse dhe me përfaqësim të gjërë, të miratojë politika të moderuara dhe të matura të brendshme dhe të jashtme, që janë në përputhje me aspiratën e popullit dhe pritshmëritë e bashkësisë ndërkombëtare”, tha zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze, Wang Wenbin të hënën.
Wang tha në një konferencë të rregullt për shtyp se Pekini shpreson të shohë një përfundim të shpejtë të trazirave dhe rivendosjen e rendit ekonomik dhe financiar në Afganistan.
“Kina është e gatshme të vazhdojë të luajë një rol aktiv në promovimin e paqes dhe rindërtimit në Afganistan dhe të ndihmojë vendin për të rritur ekonominë dhe për të përmirësuar jetën e njerëzve”, tha zoti Wang.
Herën e fundit kur ishin në pushtet, talebanët lejuan praninë e rrjetit terrorist të al-Kaidës në territorin e tyre, nga ku zyrtarët amerikanë thanë se grupi terrorist planifikoi sulmet e 11 shtatorit 2001 në Shtetet e Bashkuara. Sulmet terroriste bënë që Uashingtoni dhe aleatët e tij perëndimorë të pushtonin Afganistanin gati një muaj më vonë, duke i rrëzuar talebanët nga pushteti.
Pakistani, Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe ishin tre vendet e vetme në atë kohë që e njihnin qeverinë e talebanëve në Kabul, që doli fituese në luftën civile të viteve 1990 dhe vendosi kontrollin mbi pjesën më të madhe të vendit.
