LIGJET E BIZNESIT
Forca misterioze e quajtur “Energjia e Errët”, e cila drejton zgjerimin e Universit, mund të ndryshojë shumë shpejt kuptimin tonë aktual të kohës dhe hapësirës.
Disa shkencëtarë besojnë se mund të jenë në prag të një prej zbulimeve më të mëdha në astronomi për një brez, i cili do të shkaktojë një rimendim themelor.
Ky zbulim i fazës së hershme është në kundërshtim me teorinë aktuale e cila u zhvillua pjesërisht nga Albert Einstein.
Më shumë të dhëna nevojiten për të konfirmuar këto rezultate, por disa nga studiuesit më të respektuar të përfshirë në studim si Prof Ofer Lahav, nga University College London, po shtangen nga provat në rritje.
“Është një moment dramatik,” tha ai. “Ne mund të jemi dëshmitarë të një ndryshimi paradigme në të kuptuarit tonë për Universin.”
Zbulimi i “Energjisë së Errët” në 1998 ishte në vetvete tronditës. Deri atëherë, mendimi ishte se pas Big Bengut, i cili krijoi Universin, zgjerimi i tij do të ngadalësohej nën forcën e gravitetit.
Por vëzhgimet nga shkencëtarët amerikanë dhe australianë zbuluan se në fakt Universi po përshpejtohej. Ata nuk e kishin idenë se cila ishte forca që drejtonte këtë, kështu që i dhanë një emër që tregonte mungesën e tyre të të kuptuarit, Energjia e Errët.
Instrumenti Spektroskopik i Energjisë së Errët ka 5000 fibra optike të cilat secila vepron si mini-teleskopë
Edhe pse ne nuk e dimë se çfarë është Energjia e Errët , astronomët mund ta matin atë dhe nëse ajo po ndryshon duke vëzhguar përshpejtimin e galaktikave larg njëra-tjetrës në pika të ndryshme të historisë së Universit.
U realizuan disa eksperimente për të gjetur përgjigje, duke përfshirë Instrumentin Spektroskopik të Energjisë së Errët (DESI) në Observatorin Kombëtar Kit Peak pranë Tucson Arizonës. Ai përbëhet nga 5000 fibra optike, secila prej të cilave është një teleskop i kontrolluar në mënyrë robotike që skanon galaktikat me shpejtësi të lartë.
Vitin e kaluar, kur studiuesit e DESI gjetën aludime se forca e ushtruar nga energjia e errët kishte ndryshuar me kalimin e kohës, shumë shkencëtarë menduan se ishte një gabim në të dhënat që do të zhdukeshin.
“Dëshmitë janë më të forta tani se sa ishin,” tha Prof Seshadri Nadathur në Universitetin e Portsmouth
“Ne kemi kryer gjithashtu shumë teste shtesë në krahasim me vitin e parë dhe ato po na bëjnë të sigurt se rezultatet nuk janë të nxitura nga ndonjë efekt i panjohur në të dhënat që ne nuk i kemi marrë parasysh,” tha ai.
Të dhënat nuk e kanë kaluar ende pragun për t’u përshkruar si një zbulim, por kanë bërë që shumë astronomë, si Astronomja Mbretërore e Skocisë, Prof Catherine Heymans, nga Universiteti i Edinburgut, të ulen dhe të marrin parasysh.
“Energjia e Errët duket të jetë edhe më e çuditshme nga sa menduam”, tha ajo.
“Në vitin 2024 të dhënat ishin mjaft të reja, askush nuk ishte mjaft i sigurt për to dhe njerëzit mendonin se duhej bërë më shumë punë.
“Por tani, ka më shumë të dhëna dhe shumë shqyrtim nga komuniteti shkencor, kështu që, ndërkohë që ka ende një shans që ‘lidhja’ mund të largohet, ekziston gjithashtu një mundësi që ne mund të shkojmë drejt një zbulimi vërtet të madh.”
DESI do të vazhdojë të marrë më shumë të dhëna gjatë dy viteve të ardhshme, me plane për të matur afërsisht 50 milionë galaktika dhe objekte të tjera të ndritshme, në një përpjekje për të përcaktuar nëse vëzhgimet e tyre janë pa mëdyshje të sakta.
