Ulen interesat e kredive, Banka e Shqipërisë tregon arsyet

Banka e Shqipërisë raporton se interesat e kredive kanë pësuar rënie. Sipas njoftimit të institucionit mbikëqyrës bankar, që prej aplikimit për herë të parë në vitin 2022, NEI (Norma Efektive e Interesit) maksimal ka pësuar një rënie të fortë për kreditë me këste për shumën deri në 200.000 lekë. Përpara masave të marra nga Banka e Shqipërisë, NEI maksimal i ofruar në treg arrinte në 300%, ndërsa sot, 4 vite më pas, ky tregues – i përllogaritur dhe i publikuar nga Banka e Shqipërisë – ka zbritur në 71%.

Çfarë është Norma Efektive e Interesit?

Norma Efektive e Interesit përfshin të gjitha kostot që një kredimarrës paguan për kredinë e marrë (si p.sh. norma e interesit, komisionet e ndryshme, kosto e mbajtjes së një llogarie nëse është e detyrueshme për të marrë kredinë, primi i sigurimit që paguan kredimarrësi, etj.).

Ndërsa, NEI maksimal nënkupton një normë tavan interesi për kreditë konsumatore. Produktet e kredisë konsumatore, edhe pse në shuma të vogla, ndikojnë në financat e një grupi të gjerë konsumatorësh.

Përllogaritja e këtij treguesi

Banka e Shqipërisë llogarit çdo 6 muaj NEI-n maksimal, mbështetur në të dhënat që ajo grumbullon nga Regjistri i Kredive mbi kreditë e disbursuara në gjashtëmujorin paraardhës. Ai llogaritet si mesatarja e tregut për çdo produkt/interval disbursimi + një marzh prej 33%.

Në vitin 2025, Banka e Shqipërisë ndërmori masa shtesë për uljen e mëtejshme të këtij treguesi. Në kushtet kur është stabilizuar ecuria e NEI-t maksimal për kreditë me këste për shumën 0 – 200.000 lekë, Banka e Shqipërisë vendosi që vetëm për këtë segment të mos aplikohet më marzhi shtesë prej 33%, me synim reduktimin e mëtejshëm të kostove të kredive konsumatore në nivele më të përballueshme.

Masat e marra nga Banka e Shqipërisë

Në vitin 2021, në kushtet kur kredia konsumatore po merrte një zhvillim të shpejtë, Banka e Shqipërisë rishikoi rregulloren “Për kredinë konsumatore dhe hipotekare”, duke synuar kryesisht adresimin e devijimeve të vërejtura në treg lidhur me kostot e kredisë që i ngarkohen kredimarrësve.

Më konkretisht, Banka e Shqipërisë nisi aplikimin e këtij tavani në fillim të vitit 2022 si një masë për mbrojtjen e konsumatorit nga normat potencialisht abuzive të interesit, të aplikuara kryesisht nga disa institucione financiare jobanka. Rishikimet rregullative synuan të përafrojnë standardet dhe praktikat më të mira të aplikuara në vendet e Bashkimit Evropian për përcaktimin e kufizimeve për NEI-n, si një tregues gjithëpërfshirës të kostove të njohura të kredisë, duke u bazuar në llogaritjen e një mesatareje të tregut.

Në të njëjtën periudhë, krahas kufizimeve në NEI, hynë në fuqi edhe ndryshimet rregullatore që kufizojnë masën e penaliteteve që mund të aplikohen ndaj kredimarrësve në vonesë. Shuma e penaliteteve të llogaritura nga subjektet kredidhënëse nuk mund të kalojë 30% të shumës së kësteve të papaguara (kësti përfshin vetëm principalin dhe interesin).

Detyrimi për zbatim

Të gjitha bankat dhe institucionet financiare të licencuara nga Banka e Shqipërisë për të kryer aktivitetin e huadhënies janë të detyruara të respektojnë NEI-n maksimal të publikuar, si dhe kufizimet e vendosura për penalitetet.