LIGJET E BIZNESIT
Sipas CNBC të ashtuquajturit liderë “të fortë” të Europës, shumica e të cilëve janë aleatë me aleat si presidenti i SHBA-së, Donald Trump dhe ai rus, Vladimir Putin, duken gjithnjë e më të dobët, thonë analistët, me popullaritetin e tyre në rënie përpara zgjedhjeve kyçe.
Inaugurimi i Trump pritej t’i jepte një goditje në krah liderëve dhe partive nacionaliste-populiste si Viktor Orban i Hungarisë, Robert Fico i Sllovakisë, partia e djathtë gjermane AfD dhe Marine Le Pen dhe partia e saj Rally National në Francë. Por një rritje e tillë nuk është një përfundim i paramenduar, pasi presionet e brendshme dhe sfidat ekonomike rëndojnë mbi popullaritetin dhe fuqinë e tyre.
“Rizgjedhja e Donald Trump për një mandat të dytë në SHBA dukej se ishte një thirrje e qartë për një zhvendosje strukturore politike drejt lëvizjeve populiste të ngjashme, të stilit MAGA në të gjithë Europën,” thonë analistët. MAGA i referohet “Make America Great Again” një slogan që ka mbështetur historikisht fushatën nacionaliste të Trump.
“Në fakt ajo që po shohim është një pamje disi e përzier në të gjithë Europën, dhe në fakt me shumë prej apostujve të Trump që janë në këmbë”, thanë ata.
Nuk ka më liderë të ‘të hekurt’?
Udhëheqësit e presidentit të Hungarisë dhe Sllovakisë, Viktor Orban dhe kryeministri Robert Fico, shpesh klasifikohen si të llojit të “njeriut të fortë” dhe të ngjashëm me Presidentin Putin, me të cilin kanë vazhduar të kenë marrëdhënie të ngrohta që nga pushtimi rus i Ukrainës në 2022.
Megjithëse anëtarë të Bashkimit Europian, të dy vendet janë tërhequr kundër iniciativave të bllokut për të ndërprerë lidhjet me Moskën, të tilla si ulja e importeve të gazit dhe naftës ruse. Në vend të kësaj, kombet kanë zgjedhur të ruajnë furnizimet mes frikës së rritjes së kostove të energjisë në shtëpi.
Të dy liderët kanë qenë gjithashtu me zë kritik ndaj dhënies së më shumë ndihmës ushtarake dhe financiare për Ukrainën dhe kanë kërcënuar të refuzojnë të mbështesin një zgjatje të sanksioneve ndaj Rusisë edhe pse, të hënën e kaluar, Orban u tërhoq nga ai pozicion pasi iu dha garanci për sigurinë energjetike nga blloku.
Orban dhe Fico po shohin rënie të popullaritetit në shtëpi dhe rritje të pakënaqësisë me udhëheqjen e tyre në publik dhe në parlament. Vlerësimet e sondazheve të Orban kanë rënë, ndërsa ato të rivalit të tij kryesor politik Péter Magyar kanë qenë në rritje. Fico, ndërkohë, shmangi ngushtë një mocion mosbesimi në janar pasi kundërshtarët e tij politikë braktisën masën.
Të dy burrat mund të përballen me humbjen në kutinë e votimit në të ardhmen e afërt, thonë analistët, me zgjedhjet parlamentare që do të mbahen vitin e ardhshëm në Hungari dhe në 2027 në Sllovaki, megjithëse një votim mund të bëhet më herët duke pasur parasysh një krizë politike të thelluar për Fico në e cila qeveria e tij duket gjithnjë e më e cenueshme.
“Pavarësisht tërheqjes nga opozita të një mocioni mosbesimi më herët në janar, javën e kaluar kryeministri Robert Fico pa koalicionin e tij qeverisës të humbiste shumicën në parlament pasi katër deputetë tërhoqën mbështetjen e tyre,” shprehen analistët e fushës.
“Përveç kësaj, Fico u përball me disa nga protestat më të mëdha publike që nga viti 1989 në kundërshtim me politikën e jashtme gjithnjë e më pro-ruse të qeverisë së tij. Më shumë demonstrata janë planifikuar këtë javë. Ndërkohë, sondazhet e fundit të opinionit tregojnë se Sllovakia Progresive e opozitës ka kaluar SMER-SSD [partia populiste e majtë e Ficos] si partia më popullore në vend”, shtuan ata.
Ndërkohë, në Hungari, aleati i Ficos, Orban është nën presionin e brendshëm në rritje këtë vit, me rritjen e shpejtë të popullaritetit të liderit të opozitës Peter Magyar dhe Partisë së tij Tisza. Sondazhet e ndryshme të opinionit që nga nëntori kanë treguar se Tisza po kalon përpara partisë Fidesz të Orban, me 35%-45% mbështetje midis votuesve të vendosur rreth katër deri në gjashtë pikë përqindje përpara Fidesz. Nëse kjo prirje vazhdon, populisti anti-BE Orban mund të humbasë zgjedhjet e vitit 2026.
Mediat e Orban dhe Fidesz po theksojnë pa pushim rëndësinë e tij ndërkombëtare dhe diplomatike përmes kontakteve të tij me Trump, presidentin rus Vladimir Putin dhe presidentin kinez Xi Jinping, si dhe përpjekjet e tij ‘të mençura’ për paqen në luftën e Ukrainës dhe arritjet e dukshme të mëdha diplomatike të Presidenca e Hungarisë në BE”, thanë në një shënim në janar analistët në konsulencën e rrezikut politik Eurasia Group.
“Por realiteti është se Orban po përballet me vitin e tij më të vështirë që nga ardhja e parë në pushtet në vitin 2010. Kjo do të dëmtojë më tej aftësinë e tij për të rrëmbyer e lëre më për të drejtuar axhendën e BE-së si lideri i shquar populist i bllokut,” shtuan ata.
Një pushim për Brukselin?
Partitë populiste në të gjithë BE-në kanë fituar shumë popullaritet gjatë dekadës së fundit, me rritjen e dominimit të partisë AfD të Gjermanisë dhe Tubimit Kombëtar të Francës, të dyja, pas sukseseve të pamohueshme zgjedhore, tani kanë ndikim të konsiderueshëm mbi drejtimet përkatëse të politikave të qeverive të tyre kombëtare. Euroskepticizmi dhe ndjenja kundër imigracionit u nxitën kryesisht nga pakënaqësia e publikut me reagimin e BE-së ndaj migrimit pa dokumente në kontinent.
Zgjedhjet e ardhshme në Gjermani, Austri dhe Republikën Çeke mund të shohin partitë populiste anti-BE të fitojnë më shumë terren këtë vit, por qeveritë anti-BE do të mbeten shumë më pak nga pakica bllokuese e nevojshme në Këshillin Europian për të shqetësuar seriozisht vendimmarrjen e BE-së, Euroazinë. Grupi vuri në dukje:
“Aty ku janë në qeveri, ata kanë tendencë të zhvendosen drejt qendrës politike, me përjashtim të dukshëm të Hungarisë. Prandaj, pjesa më e madhe e perspektivave të së djathtës ekstreme do të varet nga fakti nëse qeveritë mund të gjejnë mënyra më efektive për t’u marrë me krizën e ngadaltë të migracionit që është shtytësi më i fortë i mbështetjes populiste në BE”, thanë analistët.
