Miqësitë janë një pjesë thelbësore e asaj që jemi, kështu që çfarë ndodh me ne kur ato mbarojnë?
Historikisht, miqësitë kanë marrë më pak vëmendje nga studiuesit, sesa llojet e tjera të marrëdhënieve, pavarësisht se janë të lidhura me përfitime për shëndetin afatgjatë, mirëqenien dhe kënaqësinë e jetës. Grace Vieth, një studiuese në psikologjinë sociale, studion shpërbërjen e miqësisë.
“Unë mendoj se lexuesit do të habiteshin që ne studiuesit, sapo kemi filluar të shqyrtojmë se si mund të përfundojnë miqësitë dhe se është një fenomen që po ndodh shumë kohët e fundit,” thotë ajo.
Për shkak se ndarjet e miqësive në përgjithësi fliten më pak, njerëzit mund të ndihen të pasigurt se si t’i trajtojnë ato ose emocionet e fuqishme që vijnë me to, sugjeron Vieth. “Ekziston një skenar shumë i qartë shoqëror se si të ndahesh me një partner romantik. Por, nuk ka skenarë normativë se si t’i jepet fund një miqësie”, thotë ajo.
Si fëmijë, burimi kryesor i mbështetjes vjen nga prindërit. Por, gjatë rritjes, veçanërisht hyrjes në adoleshencë, fillohet të kalohet shumë më shumë kohë me bashkëmoshatarët, duke i dhënë një prioritet më të lartë pranimit shoqëror dhe qëndrimit shoqëror, thotë Kaitlin Flannery, një profesoreshë e specializuar në psikologji.
“Ka një lidhje të ndryshme që kemi me miqtë, ata na ndihmojnë të formojmë identitetin tonë gjatë gjithë jetës sonë. Ne i përdorim miqtë si një lloj pasqyre dhe një udhëzues”, tha ajo.
Vieth thekson se në fazat fillestare, miqësia ndërtohet mbi ngjashmërinë dhe afërsinë.
“Ne jemi krijesa sociale. Ne duam pranim. Ne duam vërtetim jo vetëm nga familja jonë, por nga bashkëmoshatarët tanë të së njëjtës moshë. Dhe këtu miqësitë fillojnë të bëhen vërtet këto burime thelbësore të mbështetjes sociale, por edhe argëtimi dhe shoqërimi”, thotë Flannery.
Pjesa më e madhe e hulumtimit mbi shpërbërjen e miqësisë është fokusuar tek fëmijët dhe adoleshentët, një moshë kur është mjaft e zakonshme që miqësitë të ndahen. Në hulumtimin e Flannery, duke parë një grup prej 354 nxënësish të shkollave të mesme (zakonisht midis 11 dhe 14 vjeç), 86% thanë se kishin përfunduar një miqësi kohët e fundit. Shumica pohojnë se ka ardhur si pasojë e konfliktit, ose tradhtisë së besimit. Një tjetër parashikues ishte mungesa e mbështetjes nga miqtë, ose se ata mendonin se nuk po merrnin atë që duhej nga miqtë e tyre.
Në disa raste, miqësitë thjesht “zvogëlohen” nga statusi i shokut më të mirë në miq “të mirë”. Një studim tjetër njëvjeçar i qëndrueshmërisë së miqësisë tek nxënësit e klasës së shtatë pa se vetëm rreth gjysma e “miqësive më të mira” mbetën të qëndrueshme gjatë gjithë vitit shkollor.
Miqësi të tilla të shkollës së mesme mund të dobësohen, ose shpërbëhen ndërsa miqtë largohen për universitet dhe kolegj. Kjo mund të shkaktohet pjesërisht nga distanca fizike që futet midis miqve në këto momente të jetës.
“Unë mendoj se është e rëndësishme të pranohet se shpërbërja e miqësisë është pjesë e jetës dhe është shumë e natyrshme,” thotë Vieth. “Nuk ka të bëjë me numrin e miqve që keni, ka të bëjë me afërsinë dhe reagimin e atyre miqve.”
Jo të gjitha ndarjet e miqësive janë të dhimbshme dhe dramatike. Ndonjëherë, lidhja thjesht mund të zbehet nga faktorë të ndryshëm si: më pak ndërveprim, ndërhyrje nga marrëdhënie të tjera, martesa e të tjera. Por, miqësitë e forta mund të mbijetojnë dhe të përshtaten me ndryshime të tilla të jetës , tregojnë studimet.
Gjinia gjithashtu ndikon në atë që presim nga miqësitë tona dhe pse ato mund të përfundojnë. Një tjetër ndryshim i madh gjinor është mënyra se si krijohen miqësitë: në çifte ose në grup. Gratë shpesh kanë miqësi të shumta, të ngushta një për një. Miqtë meshkuj priren të kenë një rrjet më të dendur, ku të gjithë miqtë e tyre janë miq me njëri-tjetrin.
Duke qenë se ata priren të jenë miq në grupe, ruajtja e miqësisë mund të jetë shumë e ndryshme për burrat, thotë Flannery, ndërsa grave u duhet më shumë energji për të mbajtur miqësi një-në-një. Kjo mund të jetë arsyeja pse konflikti brenda miqësive të grave mund të jetë më problematik, shton Flannery. Ato priren t’i mbajnë miqtë e tyre në standarde më të larta për sa i përket besnikërisë dhe mbështetjes emocionale.
Hulumtimet për zgjidhjen e konflikteve sugjerojnë se grave u duhet më shumë kohë për t’u pajtuar me miqtë pas një debati, sesa burrat dhe se zemërimi që ato ndjejnë kërkon më shumë kohë për t’u larguar. Arsyet pse mbarojnë miqësitë mund të ndryshojnë gjithashtu për burrat dhe gratë. Në një studim në universitetin Midwestern në SHBA, ndarja fizike kishte më shumë gjasa të çonte në shpërbërjen e miqësive të burrave, ndërsa takimet ose martesat kishin më shumë gjasa të ndërhynin në miqësitë e grave.
Kur mbarimi i një miqësie mund të jetë një gjë e mirë
Pra, a duhet të mbani miq të vjetër, duke besuar se përfundimisht do të bëheni sërish të afërt? Jo domosdoshmërisht, thonë Vieth dhe Flannery. Ndonjëherë, mund të jetë më mirë të lirohesh, për shembull, përfundimi i një miqësie toksike mund të përmirësojë mirëqenien.
Përfundimi i ndërgjegjshëm i një miqësie megjithatë mund të krijojë një sfidë tjetër të ndërlikuar: si ta lësh të lirë një mik, pa e lënduar atë. Një metodë e diskutueshme, por e zakonshme është “ghosting”. I njohur gjerësisht në botën e takimeve si një akt zhdukjeje për të ndërprerë një marrëdhënie romantike duke shmangur përballjen për ta bërë këtë, “ghosting” është bërë gjithashtu një mjet i zakonshëm për t’i dhënë fund miqësive.
Vieth sugjeron një rrugë tjetër dhe ndoshta më të mirë përpara: të mësoni se çfarë duhet për të ruajtur dhe përmirësuar një miqësi dhe si të merreni me konfliktin dhe përballjen.
“Mendoj se shumë njerëz kanë një mentalitet se janë të gatshëm të përballojnë konfliktet në marrëdhëniet romantike, sepse kjo është diçka që ne të gjithë e pranojmë se është e pashmangshme”, thotë ajo.
Por, kur bëhet fjalë për miqësinë, thjesht mund të presim që gjërat të funksionojnë natyrshëm dhe të heqim dorë nëse nuk e bëjnë këtë: “Unë e di që shumë njerëz i shikojnë miqtë e tyre dhe ata mendojnë se këto janë marrëdhëniet që duhet të jenë, e qetë, sjell shumë gëzim, argëtim dhe të qeshura në jetën time”, thotë ajo. “Dhe kjo është sigurisht e vërtetë, por ndoshta të çon në idenë se ndonjëherë konflikti nuk ia vlen.”
Pavarësisht nga marrëdhëniet romantike dhe miqësitë që ndajnë përfitime të ngjashme emocionale, të tilla si ngrohtësia dhe gëzimi, ato kanë gjithashtu një ndryshim kryesor: në një marrëdhënie romantike, priret të ketë një pritshmëri të monogamisë. Ndërsa kjo ndryshon midis kulturave dhe njerëzve individualë, në përgjithësi, pritshmëria është që ju të keni vetëm një partner dhe rregullat në atë marrëdhënie janë të qarta. Ndërsa “në miqësi nuk ekziston ajo pritshmëria e monogamisë, e cila në disa raste e bën më të ndërlikuar sepse shohim xhelozi miqësie”, thotë Flannery.
Në marrëdhëniet romantike, nuk është e pazakontë që çiftet të ndahen dhe më vonë, pas një reflektimi, të kthehen së bashku. A është kjo diçka që duhet ta konsiderojmë edhe me ish-miqtë tanë, një pajtim dhe një përpjekje e dytë? Përsëri, kjo varet nga natyra e miqësisë, thotë Flannery.
“Unë mendoj se do të ketë situata të ndryshme kur ajo miqësi të shërohet në krahasim me raste të tjera, kur ndoshta është më mirë të lejojmë që shpërbërja të ndodhë,” thotë Flannery. “Dhe përsëri, mund të varet nga: a ndiheni të lehtësuar që miqësia ka mbaruar? A ishte ajo miqësi duke shtuar përfitime pozitive në jetën tuaj? Nëse ende ndjeni se ju mungojnë vërtet, ndoshta ia vlen ta riparoni.”/ bbc.com
