Nga Aurora Sulce, drejtuese e Fast News Economy
Viti 2023 nuk po mbyllet i mbarë për prodhuesit dhe eksportuesit shqiptarë. Faktorët e shkaktuar nga situata gjeopolitike, si rritja e kostove apo ngadalësimi i ekonomisë u rënduan edhe nga elementët e brendshëm, si zhvlerësimi i euros dhe mungesa e fondeve.
Kjo situatë i ka vendosur vendosur në vështirësi serioze eksportuesit dhe kryesisht, ata që prodhojnë veshje dhe këpucë me material porositësi, që ndryshe njihen si fasonët. Prej muajsh, ata kanëë dhënë alarmin dhe kanë kërkuar ndërhyrje nga qeveria dhe Banka e Shqipërisë për të amortizuar kostot e shkaktuara nga luhatjet e kursit të këmbimit dhe rënia drafstike e euros, monedhë në të cilën realizojnë të gjithë aktivitetin e tyre. Paralajmërimi i fundit është nisja e protestave nga punonjësit përpara kryeministrisë në fillim të janarit.
Kjo pais ashtu sic deklarojnë drejtuesit e Pro Eksport Albania, shoqata që mbron interesat e fasonistëve, vetëm në treg javët e fundit, janë pushuar nga puna mbi 1 mijë punonjës.
Por si është realisht situata me eksportet?
Të dhënat e Institutit të statistikave tregojnë se ka një tkurrje të ndjeshme të tyre, nga 42 miliardë lekë në në nëntorit të vitit të kaluar, në 33 miliardë në nëntor të këtij viti.
Rënia është edhe më e ndjeshme nëse e shohim pak më të shtrirë në kohë. Gjatë këtij viti, me përjashtim të dhjetorit, rënia e eksporteve vlerësohet me rreth 44 miliardë lekë ose gati 10% më pak kundrejt 2022-it. Por cilat janë industritë që janë goditur më shumë dhe rrjedhimisht, kanë shënuar edhe rënien më të fortë në prodhim gjatë këtij viti?
Sic duket edhe nga grafiku, dy janë grupet më të prekura: “Minerale, lëndë djegëse, energji elektrike”, kryesisht për shkak të rënies së eksporteve të energjisë dhe grupi “Tekstile dhe këpucë”, që nënkupton sektorin fason.
Por pse prodhimi shqiptar dhe rrjehdimisht edhe eksporti “Made in Albania” ndodhet në këto kushte?
Bazuar në vrojtimet e shoqatave të biznesit, kemi evidentuar katër faktorë kryesorë që po rrëzojnë eksportet: mungesa e fuqisë punëtore; zhvlerësimi i euros; mungesa e fondeve dhe korrupsioni.
Banka e Shqipërisë dhe Ministria e Financave, dy institucionet drejt të cilave drejtohen kërkesat e eksportuesve dhe veçanërisht fasonistëve, e kanë bërë tashmë të ditur qëndrimin e tyre: Kursi i këmbimit është i lirë dhe nuk mund të ndërhyhet. Nga ana tjetër, qeveria nuk mund të krijojë precedent, duke favorizuar një industri kundrejt një tjetre.
Në këto kushte, eksportuesit kanë pak zgjidhje. E para, t’i paraqesin qeverisë kërkesa, që ajo mund t’i plotësojë pa pasur shumë kosto dhe që nënkuptojnë, vetëm cështje proceduriale. E dyta, të riorganizohen brenda vetës, për të kaluar nga fason në biznes me cikël të mbyllur. Një rrugë jo e lehtë për t’u përshkruar veçanërisht në periudha krize, por e vetmja që iu mbetet.
