Një studim i ri ka sfiduar idenë se personat me autizëm kanë ndjenja të kufizuara emocionale, duke treguar se ata përjetojnë emocione komplekse. Shpresohet që këto zbulime të çojnë në strategji më të mira terapeutike për personat neurodivergjentë. Që nga përshkrimi i parë i autizmit në vitet 1940, është menduar se një nga veçoritë e kësaj gjendjeje është mungesa e reagimit emocional ose paaftësia për të shprehur emocionet. Kjo është shpesh mënyra se si personat me autizëm portretizohen në filma dhe në televizion. Por, kërkimet e reja nga Aaron Dallman, një profesor ndihmës i terapive në Universitetin Rutgers, kanë sfiduar këto supozime.
“Po sikur gjithçka që dimë për autizmin të jetë e gabuar?” pyet Dallman. “Ne harxhojmë shumë kohë duke e parë autizmin si problem, në vend që të përpiqemi të kuptojmë se si është të jesh autik. Ideja popullore që njerëzit autikë nuk kanë jetë emocionale të pasur thjesht nuk është e vërtetë.”
Dallman e trajtoi këtë hulumtim me perspektivën se ndryshimet në proceset neurologjike – si ato që shfaqen te personat me autizëm – duhen konsideruar dhe inkurajuar si pjesë natyrale e larmisë njerëzore, dhe jo të shtypen apo të paragjykohen. Qëllimi i studimit ishte të eksploronte se si të rriturit e rinj autikë përshkruajnë emocionet e tyre dhe të sugjeronte mënyra për të përmirësuar kontaktin emocional midis personave autikë dhe terapistëve të tyre.
Dallman rekrutoi 24 persona me diagnozë të vetëraportuar të çrregullimit të spektrit autik për të marrë pjesë në intervista në grup përmes Zoom-it. Mosha mesatare e pjesëmarrësve ishte 28 vjeç dhe të dhënat e intervistave u analizuan për të kuptuar përvojat emocionale të tyre.
Nga të dhënat dolën dy tema kryesore: personat autikë përjetojnë emocione komplekse dhe shpesh këto emocione keqkuptohen. Pjesëmarrësit përshkruan një gamë të gjerë emocionesh, përfshirë ndjenja pozitive si qetësia dhe gëzimi, si dhe ndjenja negative si zemërimi dhe frustrimi. Shpesh këto emocione përjetoheshin në trup, një koncept që pjesëmarrësit e quanin “emocione të trupëzuara.”
Një pjesëmarrës tha: “Zakonisht ndjej një peshë në shpatullat dhe gjoksin tim, dhe pastaj më duket sikur truri im bëhet pak i mjegulluar.”
Pjesëmarrësit raportuan gjithashtu se shkallët tradicionale për matjen e emocioneve nuk kapnin në mënyrë të plotë përvojat e tyre emocionale. Ata vunë në dukje se kategorizimi i emocioneve si “i lumtur” ose “i trishtuar” nuk pasqyronte kompleksitetin e vërtetë të ndjenjave të tyre.
Dallman vuri në dukje se shumë persona autikë ndihen fajtorë kur komunikimi me persona neurotipikë dështon, gjë që mund t’i çojë ata drejt shtypjes së ndjenjave të tyre për të shmangur stigmën. Ky “maskim” emocional është i lidhur me probleme të shëndetit mendor, përfshirë depresionin. Studimi sugjeron se terapia duhet të fokusohet më shumë në mirëkuptimin e emocioneve komplekse që përjetojnë personat me autizëm, në vend që të përpiqet të ndryshojë shprehjet e tyre.
Dallman shpreson që zbulimet e tij të çojnë në strategji të reja terapike për personat autikë, duke krijuar një komunikim më të barabartë dhe më pak të anuar ndaj njerëzve neurotipikë.
“Këto ndërhyrje komunikimi duhet të fokusohen në përmirësimin e komunikimit dypalësh, si për personat autikë ashtu edhe për ata neurotipikë, dhe nuk duhet të përqendrohen vetëm te mësimi i personave autikë për nevojat e komunikimit të neurotipikëve,” tha Dallman. “Sigurisht, një komponent i nevojshëm dhe i rëndësishëm i këtyre ndërhyrjeve do të jetë fuqizimi i vetë-avokimit ndër personat autikë, duke i pajisur ata me aftësitë për të mbrojtur preferencat e tyre të komunikimit.”/na
