ANNE-MARIE SLAUGHTER dhe AVNI PATEL THOMPSON
Debati publik rreth të ardhmes së inteligjencës artificiale shpesh fokusohet në dy shqetësime kryesore: ndikimi i teknologjisë tek njerëzimi dhe efektet e saj të menjëhershme mbi individët. Për pjesën më të madhe, njerëzit duan të dinë se si automatizimi do të transformojë punën. Cilat industri do të ekzistojnë ende nesër? Dhe kush do të humbasë punën sot? Por debati ka anashkaluar një shtyllë të rëndësishme të shoqërisë: familjen.
Nëse do të ndërtojmë sisteme AI që do të ndihmojnë në zgjidhjen, dhe jo përkeqësimin, e problemeve të ngutshme sociale dhe ekonomike, duhet të kujtojmë se familjet përbëjnë 89% të familjeve amerikane dhe duhet të konsiderojmë presionet komplekse me të cilat përballen kur vendosim se si të aplikojmë teknologjinë.
Në fund të fundit, familjet në Shtetet e Bashkuara kanë nevojë dëshpërimishtpër mbështetje. Sipas Forumit Ekonomik Botëror, ekonomia e kujdesit prej 6 trilionë dollarësh e Amerikës është në rrezik të kolapsit, për shkak të mungesave të fuqisë punëtore, ngarkesave administrative dhe një modeli tregu të prishur, ku shumica e familjeve nuk mund të përballojnë koston e plotë të kujdesit dhe punonjësit janë kronikisht të paguar nën nivel.
Për më tepër, prindëria ka ndryshuar: më shumë prindër janë duke punuar dhe kërkesat mbi kohën e tyre, nga kujdesi për fëmijët dhe prindërit e moshuar deri te menaxhimi i mbingarkesës së informacionit dhe koordinimi i detyrave shtëpiake, janë intensifikuar.
Përdorimi i AI si një ndihmës për familjet mund të kursejë kohë dhe të të sigurojë mendje të qetë. Një asistent AI mund të deshifrojë email-et e shkollës dhe oraret e aktiviteteve ose të ndihmojë në përgatitjen për një udhëtim familjar duke bërë një listë të gjërave që duhen marrë me vete dhe duke konfirmuar planet e udhëtimit.
Nëse përforcohet nga AI, robotët e kujdesit që po zhvillohen në Japoni dhe diku tjetër mund të mbështesin privatësinë dhe autonominë e atyre që marrin kujdes dhe të mundësojnë që kujdestarët njerëzorë të kalojnë më shumë kohë duke krijuar lidhje emocionale dhe duke ofruar shoqëri.
Projektimi i AI për të ndihmuar me problemet komplekse njerëzore si prindërimi ose kujdesi për të moshuarit kërkon përcaktimin e rolit të saj.
Në botën e sotme, kujdesi dhe sidomos prindërimi, përbëhet nga shumë detyra të zakonshme që marrin kohën e disponueshme për aktivitete më kuptimplota. AI mund të funksionojë kështu si një “teknologji anti-teknologji” – një mburojë nga kultura gjithmonë e ndezur e email-eve, mesazheve tekstuale dhe detyrave të shumta. Ndihmësi ideal AI do të merrte pjesën më të madhe të këtij punimi, duke lejuar familjet të kalojnë më shumë kohë së bashku.
Por detyrat komplekse njerëzore janë zakonisht probleme “iceberg”, me shumicën e punës të fshehur nën sipërfaqe. Një ndihmës AI që merret vetëm me punën e dukshme do të bënte pak për të lehtësuar ngarkesën e kujdestarit, sepse përfundimi i këtyre detyrave kërkon një kuptim të plotë të asaj që duhet bërë. Për shembull, mund të ndërtojmë teknologjinë për të krijuar hyrje në kalendar nga një email me orarin e një ekipi futbolli për të rinj (dhe pastaj t’i fshijmë dhe të krijojmë ato përsëri kur ndryshon një javë më vonë).
Por për të liruar një prind nga ngarkesa e padukshme e menaxhimit të një sezoni sportiv për fëmijë, AI do të duhet të kuptojë detyrat e ndryshme të tjera që janë nën sipërfaqe: kërkimi i vendeve të fushave, shënimi i ngjyrave të fanellave, regjistrimi për detyrat e ushqimeve dhe krijimi i kujtimeve të përshtatshme. Nëse një prind kishte një konflikt orar, asistent AI do të duhet të njoftonte prindin tjetër, dhe nëse të dy kishin konflikte, do të duhej të caktonte kohë për një bisedë, duke njohur sa e rëndësishme mund të jetë për një fëmijë të ketë një prind ose një të dashur në lojën e tij.
Sfida nuk është gjetja e një përgjigjeje, por më tepër gjetja e përgjigjes së duhur duke pasur parasysh kontekstin kompleks, pjesa më e madhe e të cilit është e ngulitur në mendjet e prindërve.
Nëpërmjet eksplorimit dhe kurimit të kujdesshëm, kjo njohuri mund të kthehet një ditë në të dhëna për trajnimin e modeleve të specializuara familjare AI. Përkundrazi, modelet e mëdha të gjuhës si ChatGPT-4, Gemini dhe Claude trajnohen përgjithësisht në të dhëna publike të mbledhura nga interneti.
Zhvillimi i një bashkë-piloti AI për kujdestarët do të testonte pa dyshim kufijtë teknikë të teknologjisë dhe do të përcaktonte deri në çfarë mase mund të marrë parasysh konsideratat morale dhe vlerat shoqërore. Në një punim të ardhshëm të titulluar “Kornizat Llogaritëse për Kujdesin dhe Kornizat e Kujdesit për Llogaritjen,” shkencëtari kognitiv Brian Christian eksploron disa nga sfidat më të mëdha të përpjekjes për të përkthyer kujdesin në “funksionet e shpërblimit” matematikore të nevojshme për të mësuar makinat. Një shembull është kur një kujdestar ndërhyn bazuar në atë që ai beson se është në interesin më të mirë të një fëmije, edhe nëse ai fëmijë nuk është dakord. Christian konkludon se “procesi i përpjekjes për të formalizuar aspektet thelbësore të përvojës njerëzore po na zbulon se çfarë është kujdesi në të vërtetë – dhe ndoshta sa shumë ende nuk e kuptojmë për të.”
Ashtu si puna në zyrë, shumë nga jeta familjare përbëhet nga detyra të përsëritura dhe të zakonshme që mund të kryhen nga AI. Por ndryshe nga puna në zyrë, trajnimi i një modeli AI të tillë do të kërkonte mbledhjen dhe transmetimin me kujdes të praktikave të specializuara të një bote intime.
Megjithatë, ia vlen përpjekja: një asistent AI për kujdestarët do të lirojë kohë dhe energji për empati, kreativitet dhe lidhje. Më e rëndësishmja, identifikimi i pjesëve të kujdesit që mund të kryhen nga AI ka të ngjarë të na mësojë shumë rreth funksioneve dhe aktiviteteve familjare që duhet të mbeten plotësisht dhe ekskluzivisht njerëzore.
Anne-Marie Slaughter, ish-drejtore e planifikimit të politikave në Departamentin e Shtetit të SHBA, aktualisht CEO e the think tank New America.
Copyright: Project Syndicate, 2024.
