Nga Adrian CIVICI
Bitcoin sapo mbushi 15 vjeç. Krijuesi i saj misterioz, Satoshi Nakamoto, e projektoi bitcoin në fund të vitit 2008 si “një sistem monetar që nuk menaxhohet nga një bankë qendrore ose një autoritet sovran, por ku shkëmbimet vërtetohen nga subjekte të barabarta, të regjistruara në një arkiv të përhapur, por jo të ruajtur nga çdo institucion publik, i quajtur “blockchain”.
Bitcoin, që shpesh ka ndarë në pro dhe kundra opinionin publik dhe ka sfiduar skeptikët, sapo ka arritur një kulm historik. Në vitin 2024, Bitcoin është ngritur në radhët e gjigantëve, duke u bërë aktivi i 8-të më i kapitalizuar në botë, me një vlerësim që kalon 1.3 trilion dollarë. Ky është një sinjal i fortë dërguar botës së financave tradicionale. Në qendër të vëmendjes është më shumë se kurrë kjo kriptomonedhë e cila sapo ka arritur cmimin 70,000 dollarë. Perspektiva : optimistët dhe ata që besojnë në këtë sistem vlerësojnë se shpejt cmimi mund të arrijë e tejkalojë 100000 usd, ndërsa skeptikët vlerësojnë se është një spekullim dhe një flluckë që do shpërthejë shpejt!
Si ndikon Oferta dhe kërkesa për Bitcoin?
Në përgjithësi, oferta dhe kërkesa varen nga një sërë faktorësh – kushtet ekonomike, duke përfshirë luhatjet në tregjet e aksioneve dhe obligacioneve, si dhe ngjarje të caktuara globale, si pandemia e Coronavirus dhe lufta e Rusisë kundër Ukrainës – që mund të ndikojnë të gjitha në ofertën dhe kërkesën e mallrave, përveç cikleve të rregullta ekonomike, të cilat përfshijnë fazat e inflacionit, stagnimit dhe recesionit, të cilat kërkojnë që qeveritë dhe institucione si Bankat Qendrore të ndërmarrin veprime për të ruajtur vlerën e një monedhe. Por ndryshe nga monedhat fiat, të cilat i nënshtrohen politikave monetare të Bankave Qëndrore, ekosistemi Bitcoin është një sistem monetar plotësisht i decentralizuar. Kjo do të thotë se asnjë autoritet qendror nuk e rregullon monedhën dhe se krijimi i Bitcoin është një protokoll i integruar në një proces të quajtur mining.
Që nga krijimi i bllokut të parë, të gjitha transaksionet në rrjetin Bitcoin kanë qenë pjesë e një procesi të saktë dhe të pandryshueshëm. Minatorët krijojnë blloqe të reja duke zgjidhur një enigmë matematikore dhe Bitcoin të rinj hidhen në qarkullim. Cilësimi i vetëm në protokollin e Bitcoin që përfshin një ndryshim është shuma e shpërblimit të bllokut që minatorët marrin përmes procesit të quajtur përgjysmimi i Bitcoin. Vlera e shpërblimit të bllokut përgjysmohet çdo 210,000 blloqe ose afërsisht çdo katër vjet. Qëllimi i përgjysmimit është të zvogëlojë sasinë e monedhave të reja që hyjnë në rrjet. Përgjysmimet mund të ndikojnë në çmimin e Bitcoin. Ndërsa shpërblimet përgjysmohen, Bitcoin-et e reja bëhen të pakta. Dhe kjo mungesë zakonisht rrit çmimin. Çmimi i Bitcoin varet gjithashtu nga faktorë të tjerë të ofertës dhe kërkesës si dhe nga ngjarjet kryesore në perceptimin masiv dhe interesi i përgjithshëm për kriptovalutat dhe teknologjinë blockchain.
Pse çmimi i Bitcoin është i paqëndrueshëm?
Bitcoin ka vëllimin më të lartë të tregtimit nga të gjitha kriptovalutat, por është ende një treg i vogël në krahasim me tregjet e tjera globale. Kjo do të thotë që çmimet rriten ose bien më shpejt me më pak para në rrezik. Nëse Bitcoin do të kishte të njëjtin vëllim tregtar si ari, sjellja e tij do të ishte shumë e ngjashme në aspektin e paqëndrueshmërisë. Meqenëse ka vetëm një numër të kufizuar të Bitcoin-ve në qarkullim dhe krijimi i Bitcoin-ve të rinj ndjek rregulla strikte me një kthim vazhdimisht në rënie (për shkak të uljes së shpërblimeve për minatorët), kërkesa pritet të ndjekë evolucionin deflacionist të Bitcoin për të ruajtur teorikisht stabilitetin e çmimeve.
“Lajme që dëmtojnë ose lavdërojnë reputacionin e Bitcoin, pasiguria në lidhje me vlerën e brendshme të së ardhmes së kriptomonedhës si një rezervë vlere, rreziqe që lidhen me luhatjet e monedhës për mbajtësit e mëdhenj të Bitcoin në lidhje me likuidimin, si dhe se shkeljet e sigurisë, mund të ndikojnë në çmimin e Bitcoin”. Për Bitcoin, inflacioni i lartë nuk është i mundur pasi Bitcoin nuk mund të krijohen në mënyrë arbitrare dhe prodhimi i tyre fiksohet në një sasi të caktuar. Shkaqet që mund të ndikojnë në rënien e çmimit të Bitcoin janë: presioni politik, dështimet teknologjike dhe çdo mbulim mediatik që mund të përhapë potencialisht “frikë, pasiguri dhe dyshim”, etj. Faktorët teknikë dhe rregullatorë dhe një kontekst makro më i favorshëm për asetet e rrezikshme shpjegojnë bumin aktual të bitcoin.
10 kapitalizimet më të mëdha botërore të vitit 2024
Asetet më të kapitalizuara në botë janë ato me vlerën më të madhe të tregut, qofshin ato kompani, fonde, monedha apo mallra. Këto asete përfaqësojnë një pjesë të konsiderueshme të pasurisë globale dhe shpesh konsiderohen si tregues të fuqisë ekonomike dhe financiare të vendeve ose sektorëve që i mbajnë ato. Bitcoin, që disa e identifikojnë si “ari dixhital”, së fundmi iu bashkua Top 10, në pozicionin e 8-të, të aseteve me kapitalizimin më të madh në botë.
- Ari (XAU): 13,695 miliardë dollarë kapitalizim;
- Aksionet e Saudi Aramco: kapitalizimi 7.66 trilion dollarë;
- Aksionet e Microsoft: kapitalizimi 2.99 trilionë dollarë;
- Aksionet e Apple: kapitalizimi 2,630 miliardë dollarë;
- Aksionet e Nvidia: kapitalizimi 2.15 trilion dollarë;
- Aksionet e Amazon: kapitalizimi 1.81 trilion dollarë;
- Stoku i Alphabet (Google): kapitalizimi 1,650 miliardë dollarë;
- Bitcoin: kapitalizimi 1,310 miliardë dollarë;
- Argjendi (XAG): 1,275 miliardë dollarë kapitalizim;
- Meta action (Facebook): kapitalizimi 1,250 miliardë dollarë;
Megjithëse kapitalizimi i Bitcoin përfaqëson ende vetëm një të tretën e kapitalizimit të aksioneve të Microsoft ose pak më pak se gjysmën e aksioneve të Apple, pozicionimi i kësaj kriptomonedhe në renditjen e 10 aktiveve që dominojnë botën e financave është një sinjal i fortë për investitorët institucionalë.
Tre vendet që mbajnë më shumë bitcoin janë: Shtetet e Bashkuara, me rreth 1.9 milionë BTC, ose 10.6% të totalit. Rumania, me rreth 1.2 milionë BTC, ose 6.7% të totalit. Kina, me rreth 1.1 milion BTC, ose 6.1% të sasisë totale.
Tani që është e vështirë të nënvlerësohet apo të kundërshtohet rëndësia dhe roli i Bitcoin në tregjet financiare e monetare, le të përpiqemi të krahasojmë kapitalizimin e 5 kriptomonedhave më të mëdha (bitcoin, Ether, BNB, Solana, XRP) me kapitalizimin e GAFAM-it të famshëm (Google, Apple, Facebook, Amazon dhe Microsoft). Gjatë dekadës së fundit, sytë janë drejtuar nga GAFAM, madje mund të thuhet se 5 aksionet kryesore të teknologjisë kanë diktuar një pjesë të madhe të tendencave të tregut të aksioneve nga 2010 deri në 2020. Më 6 mars 2024, kapitalizimi kumulativ i GAFAM përfaqësonte 10,330 miliardë dollarë amerikanë. Kjo është më shumë se PBB-ja e Francës, Italisë dhe Gjermanisë së bashku.
Arsyet e rritjes spetakolare të cmimit të Bitcoin
Analistët dhe ekspertët e tregjeve të kriptomonedhave, duke analizuar rritjen spetakolare të cmimit të Bitcoin-it në ditët apo javët e fundit identifikojnë disa arsye apo faktorë fondamentalë që kanë ndikuar e vazhdojnë të ndikojnë në cmimin e tij që tashmë është 70000 usd me një perspektivë rritje të mëtejshme më të lartë. Shumë muaj më parë, mjedisi i kriptomonedhave ishte mjaft i lëkundur e me pikëpyetje të mëdha: viti 2022 u shënua nga kriza e FTX (një nga platformat kryesore të shkëmbimit), me një mashtrim kolosal të bërë nga themeluesi i saj. Viti 2023 filloi me një mijë e një të panjohura, shpresa e dyshime, me interesin e investitorëve por me çmimet e kriptove në rënie. Aktualisht, tregu i monedhave dixhitale po përjeton një pranverë të re dhe Bitcoin, po kalon dhe rekordin e saj historik. Në 9 mars 2023 bitcoin vlente vetëm 20000 usd, ndërsa sot vlen gati 70000 usd, niveli më i lartë i të gjitha kohërave. Përse?
Ekspertët e tregjeve të kriptomonedhave identifikojnë disa arsye të mundshme për këtë rritje:
Fluksi i kapitalit në ETF-të e bitcoin
Një rritje në numrin e ETF-ve (exchange-traded fund) të lidhura me kriptomonedhën. Që nga miratimi i SEC (U.S. Securities and Exchange Commission) për ETF-të që gjurmojnë çmimin e bitcoin në Shtetet e Bashkuara, kanë parë një fluks kapitali, me afro 7.9 miliardë dollarë. Ekspertët e SEC evidentojnë faktin se flukset e deritanishme prej 7.7 miliardë dollarësh në ETF-të e bitcoin tejkaluan hyrjen rekorde të mëparshme prej 5.2 miliardë dollarësh, të realizuar në vitin 2021. Megjithatë, akoma shumë investime apo fonde të mëdha hezitojnë të përfshihen në këtë treg.
Shtimi i ETF-ve të reja
Faktori tjetër që shpjegon rritjen e çmimit të kriptomonedhës është përhapja e ETF-ve të reja të aseteve dixhitale. Në SHBA, autoritetet rregullatore kanë dhënë miratimin e tyre për nisjen komerciale të ETF-ve të lidhura me Ethereum, kriptomonedha e dytë më e rëndësishme mbas Bitcoin. “Bota e kriptomonedhave po evoluon drejt institucionalizimit më të madh me ardhjen e lojtarëve tradicionalë financiarë në treg”, deklaron Deutsche Bank. Duke vepruar kështu, hyrja në treg “nga dera kryesore” e lojtarëve institucionalë të rrinj që përqafojnë teknologjinë ndihmon për t’i dhënë asaj besueshmëri dhe për ta bërë atë një kategori më të besueshme asetesh. Kësaj i shtohet një vëmendje më e madhe e interesit për ETF-të të ekspozuara ndaj kriptomonedhave dhe teknologjisë “blockchain”, duke i bërë ato instrumente shumë të njohura e të vlerësuara.
“Efekti i mungesës” ose përgjysmimit (efekti halving)
Viti 2024 pritet të karakterizohet nga një përgjysmim i numrit të bitcoin-ve që mund të minohen. Ky efekt i mungesës së shkaktuar artificialisht rezulton në një reduktim të numrit të aktiveve, të cilat pritet të absorbohen lehtësisht dhe të kundërbalancohen pikërisht nga ardhja e ETF-ve. Minierat e Bitcoin përfshijnë përdorimin e një sasie të madhe të fuqisë kompjuterike për të zgjidhur problemet që shpërblehen me alokimin e bitcoin. Ky reduktim në numrin e bitcoin-ve të alokuara për minatorët do të thotë se efekti i mungesës pritet të nxisë një rritje të çmimit të kriptomonedhës. “Duke pasur parasysh natyrën shumë të pritur të këtyre ngjarjeve, nëse një rritje çmimi do të ishte e sigurt, investitorët racionalë bëhen aktivë në treg duke blerë paraprakisht, duke e rritur çmimin përpara se të ndodhë përgjysmimi”.
Një mjedis i favorshëm për asetet e rrezikshme
Interesi i ripërtërirë për bitcoin stimulohet edhe nga një kontekst makro ku investitorët janë më të prirur drejt aseteve më të rrezikshme por me norma fitimi të larta. Rënia e inflacionitpothujase në shumicën e vendeve të botës dhe perspektiva e normave bazë të interesit më të ulëta të bankave qëndrore është një mbështetje e fuqishme për aktivet me rrezik. Bitcoin duke qenë një nga aktivet financiare me fluktuacion të lartë ka më shumë shanse që të vazhdojë të ketë cmim të lartë me perspektivë që të rritet shpejt e në përmasa akoma më të mëdha në të ardhmen e afërt.
Një kontekst rregullator që po stabilizohet cdo ditë e më tepër
Në Evropë, rregullorja e aseteve dixhitale – MiCA për “Tregun në Crypto-Assets” – ka hyrë gradualisht në fuqi që nga viti i kaluar me objektivin e vendosjes së rregullave unike në të gjithë BE-në për sa i përket transparencës, informacionit, autorizimit dhe mbikëqyrjes së transaksioneve. E gjithë paketa rregullatore pritet të zbatohet deri në fund të këtij viti. Në Shtetet e Bashkuara, ndërhyrja nga autoritetet ka ndodhur përmes fillimit të procedurave ligjore kundër platformave të tregëtimit të kriptomonedhave si Binance ose Coinbase Global. Sipas Deutsche Bank : “Krijimi i një kuadri që lejon zhvillimin e menaxhimit pasiv në botën e kriptoaseteve përbën një faktor mbështetës për çmimin e bitcoin dhe kriptomonedhave të tjera” dhe të ndihmojë në uljen e paqëndrueshmërisë.
