Ndërsa cështja e inceneratorëve dhe abuzimit me fondet publike ka përfunduar në SPAK, menaxhimi i mbetjeve mbetet problem për pjesën dërrmuese të bashkive. Kjo edhe pse qytetarët e paguajnë taksën e pastrimit.
Raporti mbi Qeverisjen Vendore në Shqipëri për vitin 2022 evidenton se vitin e kaluar ka pasur sërish rritje të financimit prej buxhetit në nivelin vendor krahasuar me 2021, por në pak raste referohet përmirësim i cilësisë së shërbimit apo zgjerim i mbulimit vetëm më 2% krahasuar me 2021. Ndërkohë bashkitë referojnë se arrijnë të grumbullojnë tarifën e pastrimit në masën 60%.
“Progres Raporti i Delegacionit të Bashkimit Evropian për 2022, thekson se kuadri ligjor për menaxhimin e mbetjeve është pjesërisht i harmonizuar. Mbyllja e shumë vend depozitimeve të papërshtatshme mbetet akoma një sfidë dhe vetëm një numër i kufizuar janë mbyllur gjatë kohës së raportimit.
Mbledhja e ndarë e mbetjeve shtëpiake dhe instrumenteve ekonomike për të nxitur riciklimin dhe ripërdorimin dhe për të parandaluar gjenerimin e mbetjeve mbeten në nivele pilotimi dhe të kufizuara. Viti 2022, ka shënuar një regres në aspektin e projekteve strategjike të djegësve termikë, ku ai i i Elbasanit nuk është funksional dhe mbetjet e këtij qarku i janë rikthyer hedhjeve në lumë, siç raporton dhe media investigative.
Përpos djegësit në Elbasan, dhe ai i Fierit dhe i Tiranës paraqesin shqetësime në rritje për sa i përket jo vetëm përputhshmërisë me legjislacionin e BE-së për mbetjet duke përfshirë parimin e hierarkisë së mbetjeve dhe objektivat e riciklimit por dhe një sfidë të madhe financiare për bashkitë të cilat duhet të parashikojnë koston e djegësit termik që ndryshon mes 25$ në Elbasan, 29$ në Tiranë, apo 26$ në Fier. Për shumë bashki, viti 2022 ka qenë tepër sfidues lidhur me menaxhimin e mbetjeve urbane”, thekson raporti.
Gjatë 2022, qeveria prezantoi një grant prej 500 milion lekësh për të ndihmuar 21 bashki në vështirësi financiare për pagesat e kostos së depozitimit të mbetjeve në incenerator ose landfill sanitar duke u munduar të mos përsëritet situata e 2021.
Bashkitë përfituese janë: Belsh, Cërrik, Durrës, Elbasan, Fushë-Arrëz, Gramsh, Kamëz, Kavajë, Krujë, Kurbin, lezhë, Librazhd, Malësi e Madhe, Peqin, Përrenjas, Pukë, Rrogozhinë, Shijak, Shkodër, Vau i Dejës, Vorë. Shpërndarja e fondeve është bërë në funksion të volumit të mbetjeve dhe distancës ku bashkia Durrës ka përfituar 200 milionë nga 500 në total për 21 bashki.
“Nga ana tjetër është me interes gjetjet e Kontrollit të Lartë të Shtetit, ku bashkia Durrës nuk kryen ushtrimin e monitorimit dhe peshimit të saktë të mbetjeve që dërgon në landfillin e Sharrës.
Konkretisht raporti ka nënvizuar se “nga auditimi i zbatimit të mbikëqyrjes së kontratës me objekt “Depozitimi i mbetjeve urbane bashkia Durrës”, me fond limit 1,148,864,000 lekë pa TVSh, për muajt tetor, nëntor dhe dhjetor të vitit 2021, rezulton se nga bashkia Durrës nuk kryhet matja e sasisë së mbetjeve që do të depozitohen në landfillin e Sharrës përpara se ato të nisen me mjetet e saj për në landfill”, theksohet në raportin mbi Qeverisjen Vendore në Shqipëri .
