“Tradhtarë”, “bashkëpunëtorë”, “dezertorë”. Më shumë se 650 ukrainas janë akuzuar në këtë mënyrë gjatë katër muajve të fundit të luftës. Për presidentin ukrainas Volodymyr Zelenski më në fund kupa u mbush. Ai denoncoi 60 nëpunës civilë që kishin mbetur në territoret e pushtuara nga rusët dhe që tani punojnë kundër shtetit ukrainas: “Lidhjet e provuara midis bashkëpunëtorëve të forcave të sigurisë ukrainase dhe shërbimeve sekrete ruse shtrojnë pyetje shumë serioze për shefat kompetentë”, bubulloi presidenti ukrainas. Zelenski reagoi dhe i shkarkoi me dekret ata shefa: prokuroren e përgjithshme Iryna Venediktova dhe kreun e shërbimit të inteligjencës SBU të Ukrainës, Ivan Bakanov.
Shkarkimi i Bakanovit është veçanërisht shpërthyes, pasi ai konsiderohet një mik fëmijërie dhe shok i gjatë i Zelenskit. Para emërimit të tij si kreu i SBU, Bakanovi nuk kishte përvojë në shërbimin sekret; përkundrazi, ai drejtonte grupin politik të kabaresë dhe kompaninë e ardhshme të prodhimit televiziv “Studio Kvartal 95”, në të cilën aktori kryesor ishte vetë Zelenski.
Ndryshimet e personelit si “pasojë logjike”?
Ndërsa për dy shkarkimet si dhe tërheqjet e ambasadorëve që u paraprinë u habitën jashtë vendit, ato pa dyshim nuk ishin befasi për askënd në Ukrainë.
Roman Kostenko, deputet i partisë pro-evropiane të qendrës së djathtë “Golos” dhe sekretar i komisionit parlamentar për sigurinë kombëtare, raporton për DW se prej kohësh ka marrë ankesa për punën e shërbimeve të sigurisë dhe tradhtarët brenda radhëve të saj. Kjo thuhet se përfshinte ish-kreun e departamentit kryesor të sigurisë së brendshme të SBU, gjeneral brigade Andrij Naumov, i cili pati një karrierë të rrufeshme nën Bakanovin dhe u largua nga Ukraina më 23 shkurt, një ditë para fillimit të luftës. “Ne e shohim se si përfundoi – ai iku nga vendi dhe u kap diku në Serbi me para të pastruara,” thotë Kostenko. Për më tepër, që nga fillimi i luftës, disa bashkëpunëtorë të rangut të lartë të SBU-së thuhet se kanë bashkëpunuar me rusët në jug të Ukrainës, gjë që do të thotë se Bakanovi i papërvojë nuk kishte pasur kontroll të plotë të dikasterit të tij.
Zëvendësdrejtori i zyrës presidenciale, Andrij Smirnov, mbron për DW vendimet e personelit të shefit të saj Zelenski si “të pashmangshme në kohë lufte”. Smirnovi citon regjistrimet e bisedave telefonike të zyrtarëve të fajësuar që do të konsideroheshin prova. Politologu ukrainas Petro Okhotin relativizon në një intervistë për DW, nuk bëhet fjalë për shkarkime, por për pezullime të përkohshme dhe për faktin se “Zelenski ka humbur besimin në organet në fjalë. Tani duhet të bëhet një hetim për të zbuluar pse bëhen bashkëpunime në struktura aq të rëndësishme sa SBU dhe Prokuroria e Përgjithshme”. Okhotini nuk përjashton që zyrtarët e suspenduar të kthehen një ditë në detyrat e tyre.
Ekspertja e organizatës kundër korrupsionit Transparency International, Kateryna Ryzhenko, e kundërshton këtë. Ajo druhe se pezullimi i kreut të SBU dhe prokurorit të përgjithshëm nuk do t’i bëjë të dy autoritetet më të mira. “Edhe publiku dhe prokuroria kanë ende disa pyetje pa përgjigje për Bakanovin dhe Venediktovan; deri tani shkarkimi i tyre nuk i zgjidh problemet (e korrupsionit dhe të bashkëpunimit – shënim i red.).
Publicisti ukrainas Volodymyr Fesenko i sheh këto probleme veçanërisht në kundërzbulimin e shërbimit sekret ukrainas SBU. Aty aktualisht po bëhet një lloj “spastrimi”, shpjegon ai për DW. “Kjo nuk do të thotë, megjithatë, se të gjithë që ndërrohen atje janë spiunë dhe tradhtarë rusë. Përkundrazi, kemi të bëjmë me akuza konkrete për mungesë efikasiteti.”
I pyetur për strategjinë që po ndjek presidenti ukrainas me këto shkarkime spektakolare, Fesenko e minimizon rëndësinë e tyre. Sipas tij, ky është një “vendim i situatës i shkaktuar nga rrethana të caktuara – nga gabimet e personelit të ish-kreut të SBU”. Politologu kujton edhe arratisjen e nënkryetarit të SBU-së, Naumov, në ditët e para të luftës.
Sipas Fesenkos, nuk ka asnjë linjë të veçantë që mund të shihet pas shkarkimit të Prokurores së Përgjithshme Venediktova. Ky është tashmë ndryshimi i tretë në tre vitet e fundit dhe ka të bëjë shumë me intrigat e brendshme politike: “Në vitet e fundit, prokuroria është drejtuar gjithmonë nga përfaqësues politikë që kanë ndjekur interesat e tyre politike”, thotë Fesenko. “Ky është një problem i përgjithshëm i politikës së brendshme të Ukrainës.”
Politologu ukrainas Petro Okhotin përjashton gjithashtu një motiv të veçantë të fshehtë të Zelenskit: “Në kohë lufte, nuk mund të ketë strategji afatgjata, sepse është e pamundur të llogariten shumë aspekte në të njëjtën kohë.” Udhëheqja e shtetit ukrainas aktualisht është më e ngjashme me udhëheqjen e njësive ushtarake, ku bëhet fjalë për detyra konkrete taktike. Në varësi të cilësisë së realizimit të këtyre detyrave, vlerësohen edhe “personat e shërbimit” përgjegjës./DW
