Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut, ulen sot në të njëjtën tryezë me vendet anëtare, në Konferencën e parë ndërqeveritare, duke shënuar kështu nisjen e procesit të bisedimeve për anëtarësim, pas një kalvari të gjatë priteje, zvarritjesh dhe pengesash.
Kryeministrat e të dy vendeve, Edi Rama dhe Dimitar Koveçevski u pritën nga presidentja e Komisionit Evropian Ursula Von der Leyen dhe kryeministri i Republikës së Çekisë Petr Fiala, vendi i të cilit ka presidencën e radhës së BE-së.
Në fjalën e tij të shkurtër kryeministri Edi Rama falenderoi nga njëra anë drejtuesit europianë, dhe presidencën franceze që bëri të mundur zhbllokimin e ngërçit mes Sofjes dhe Shkupit, por dhe popullin shqiptar “i cili kurrë nuk u dorëzua dhe kurrë nuk rreshti së ëndërruari ndjekjen e udhëtimit europian dhe falë të cilit ne qëndruam në këmbë, pas 3 vitesh kaq shumë të ndërlikuar ku refuzimet prej Këshillit Evropian nga njëra anë dhe tërmeti, pandemia, lufta nga ana tjetër, krijuan një situatë vërtet të vështirë, por na forcon më shumë seç ishim”
Zoti Rama vuri në dukje se një rrugë e gjatë është përpara vendit të tij, kur tha se “ne e dimë që ky nuk është fillimi i fundit, por është fundi i fillimit por situata është kjo që është dhe është mirë kështu siç është dhe ne thjesht na duhet të ngremë dhe ndërtojmë një Shqipëri europiane dhe të fortë dhe një Ballkan të Hapur perëndimor, të fortë dhe demokratik”.
Për kryeministrin maqedonas Kovaçevski, vendi i të cilit nis procesin e bisedimeve pas 17 vitesh pritjeje, për shkak të mosmarrëveshjeve fillimisht me Greqinë e së fundmi me Bullgarinë “sot po fillojmë përfundimisht negociatat, po hapim një perspektivë të re për vendin tonë dhe për qytetarët tanë dhe në mënyrë të sigurt, do i bashkohemi familjes së madhe europiane. Kjo ka qenë qëllimi ynë strategjik prej vitesh”.
Kryeministri Kovaçevski u shpreh veçanërisht i kënaqur që propozimit francez i cili mori miratimin e parlamentit të vendit të tij, pavarësisht kundërshtimeve të forta të opozitës, “përkufizon gjuhën maqedonase pa shtesa, shpjegime, shënime në fund të fletës, diçka që ka qenë e një rëndësie të madhe për ne. Dyert e hapura për gjuhën tonë maqedonase, për t’u bërë një nga gjuhët zyrtare të BE-së, është diçka që unë personalist e shikoj si një nga arritjet më të mëdha dhe sukseset më të mëdha”, u shpreh ai.
Siç shpjegoi presidentja e Komisionit Evropian, hapi i parë në procesin e bisedimeve pas konferencës ndërqeveritare do të pasohet nga puna mes Komisionit dhe ekipeve negociuese për “shqyrtimin e akteve europiane që do të bëjë të mundur që Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut të dinë detyrimet mbi traktatet, mbi të gjitha marrëveshjet europiane e ne do të vijojmë shumë shpejt me të”.
Ulja në tryezë për bisedimet konkrete kalon përmes procedurave të tjera, të cila zgjasin në kohë. Në shtator pritet që Shqipërisë t’i kërkohet të japë shpjegime se ku qëndron ajo në raport me çështjet që përmban grup-kapitulli i parë që lidhet me shtetin e së drejtës. Sipas metodologjisë së re, bisedimet nuk zhvillohen më mbi bazë kapitujsh të veçantë, por mbi 6 grup-kapitujsh, ku pa u hapur ai për shtetin ligjor, nuk mund të hapet asnjë tjetër.
Pas shpjegimit nga ana e Shqipërisë, Komisioni Evropian paraqet një raport vlerësues se ku është vendi me secilin nga kapitujt e grupit të parë, dhe mbi bazën e tij u paraqet vendeve anëtare se çfarë duhet plotësuar. Në këtë rast vendimmarrja është konsensuale, dhe çdo vend anëtar mund të bëjë shtesa përtej raportit të Komisionit. Topi më pas i kalon sërish Shqipërisë, e cila duhet të hartojë plan-veprimin për uljen në bisedime dhe vetëm kur konsiderohet se janë përmbushur standartet për hapjen e bisedimeve, propozohet nisja e tyre për grup-kapitullin e parë.
Ky është një proces i cili përfaqëson një test të fortë për Shqipërinë. Përtej vullnetit dhe angazhimit politik, ajo duhet të dëshmojë se ka dhe aftësi teknike për të ecur përpara në këtë fazë. Në këtë kuptim kohëzgjatja deri në uljen në tryezën e bisedimeve konkrete, është thuajse tërësisht në dorë të Shqipërisë.
Për Maqedoninë e Veriut, situata është më specifike. Përpara se të nisë këto procedura, ajo duhet që fillimisht të miratojë ndryshimet kushtetuese, të parashikuara në propozimin francez e që kanë të bëjnë me njohjen edhe të pakicës bullgare si entitet i barabartë me popujt e tjerë përbërës të saj./ VOA
