Në kulmin e tensioneve në detin Egje, me Greqinë dhe Turqinë që lëshojnë “zjarr” sa herë i referohen njëra-tjetrës, media greke Zougla.gr ka publikuar një artikull ku pretendon se zbulon planin amerikan që do të ule gjakrat mes dy vendeve.
Artikulli i plotë:
Biseda e mëposhtme u zhvillua në margjinat e një takimi të zyrtarëve të lartë ushtarakë amerikanë për çështje me rëndësi të madhe strategjike. Në takim morën pjesë drejtues me përvojë të vendeve anëtare të NATO-s, por edhe të vendeve me një pozicion të rëndësishëm në hartën e ndikimit të Shteteve të Bashkuara.
Takimet në një restorant latin ishin përgatitur mirë. Me një tundje me kokë të bashkëbiseduesit amerikan, të gjithë të ftuarit u larguan nga dhoma. Me pak fjalë, asnjëri prej tyre nuk ishte klient. Për herë të parë, bashkëbiseduesi grek, me përvojë të konsiderueshme në marrëdhëniet Greqi-Turqi, do të dëgjonte nga buzët e një zyrtari të lartë amerikan se si e perceptojnë amerikanët përballjen greko-turke në Egje.
Ajo që ka rëndësi është koha e këtij takimi, e cila, meqë ra fjala, është kërkuar urgjentisht nga pala amerikane. Jeffrey Payat, ambasadori amerikan në Athinë, njeriu që ishte përfshirë personalisht (siç ankohen shërbimet ruse të sigurisë në “Revolucionin Portokalli” në Kiev), “eksperti” i Departamentit të Shtetit për hidrokarburet, po përgatiste valixhet e tij për në Uashington. Cikli i tij në Evropë tashmë kishte përfunduar. Sipas informacioneve, administrata e Joe Biden do t’i ofronte atij një post shumë të mirë, atë të nënsekretarit. Diplomati amerikan “mbylli” dosjet dhe kontaktet e fundit të rëndësishme i bëri në Athinë, duke u dhënë “urdhrat” e fundit bashkëbiseduesve të tij vendas dhe të përhershëm.
Muzika në restorantin latin të qytetit të madh amerikan ishte diskrete. Bashkëbiseduesi amerikan filloi të “shpaloste” mendimet e tij. Greqia dhe Turqia duhet të arrijnë një marrëveshje për bashkëpunimin në Egje përmes një zgjatjeje të marrëveshjes së Madridit midis Simitis dhe Demirelit dhe nënshkrimit të një marrëveshjeje të re mbi bazën e së cilës të dy vendet do të përfundonin apelin e famshëm përfundimtar në Hagë. Deri këtu mirë. Amerikanët dihet se janë jashtëzakonisht të vrazhdë kur bëhet fjalë për strategjinë. Zyrtari i lartë amerikan e ktheu fytyrën përpara dhe iu referua “episodit të nxehtë” për herë të parë. Një episod shumë më i nxehtë se ai i Imisë dhe ndërhyrja turke në Iminë e vogël, më i ndërlikuar se ngacmimet e vazhdueshme në Mesdheun Lindor dhe në zonën e Kastellorizos. Sipas amerikanëve, një episod serioz i nxehtë që do të ndodhte njëkohësisht në pjesë të ndryshme të vijës së konfrontimit në Egje, në veçanti në 6, nga Egjeu i Veriut në Qipro, do të kishte kuptim vetëm nëse të gjitha aspektet e tij do të ishin të paraplanifikuara dhe të paracaktuara. Kohëzgjatja, masa e përfshirjes, reagimet nga të dyja palët, gjithçka duhej studiuar plotësisht. Gjatë përshkallëzimit të kontrolluar të episodit të nxehtë, SHBA do të kryente ndërhyrjen e saj katalitike, e cila do të çonte në një paramarrëveshje me një përfundim përfundimtar në Hagë.
Harku mbi të cilin do të shpalosej skenari përfshin ishujt Ladoxera, Imia, Levida, Strongyli dhe Panagia, si dhe një pikë në Qipro. Dhe vëzhguesi më naiv do të kuptonte se amerikanët po flisnin për një episod të nxehtë që do të rezultonte në një luftë të kontrolluar që përfshin të gjitha sistemet e armëve moderne në dispozicion në të dyja anët. Vëzhguesi naiv do të kuptonte gjithashtu se një sulm në Strongyli ose Panagia, ishuj që ruhen nga dhjetëra ushtarë grekë, do të kishte pasoja dramatike. Doktrina greke e reagimit të menjëhershëm është e qartë dhe mesazhi është i qartë: Nuk do të ketë Imia të dytë. Ishulli, në të cilin zbarkon një forcë armike do të rrafshohet pa u menduar. Të gjithë e kuptojnë ndikimin e drejtpërdrejtë në opinionin publik të një game të tillë reagimesh. Çështja nuk është thjesht ushtarake. Është gjithashtu veçanërisht politike. Asnjë politikan grek nuk do të lejonte të evoluonin Imias të tjerë poshtërues. Asnjë politikan grek nuk do të rrezikonte të linte një forcë armike të pushtonte një ishull grek, të banuar ose nën roje ushtarake. Çdo zbarkim i një force turke në një ishull apo ishull të sovranitetit grek do të thotë automatikisht luftë.
Bashkëbiseduesi amerikan duket se nuk i ka “peshuar” mirë jo vetëm margjinat e reagimit të politikanëve grekë, por (ky është më kryesorja) e ushtarakëve grekë, të cilët do të thirren për të menaxhuar një episod kaq të gjerë të nxehtë. Një Imia e re përjashtohet. Përgjigja e menjëhershme, sipas planeve, është brendësia turke. Planifikimi i menjëhershëm parashikon që forcat mbuluese në Egje do të duhet të durojnë për 11 orë. Menjëherë pas kësaj, konfrontimi i luftës u përgjithësua.
Për çfarë episodi të nxehtë po flasim? Perspektiva e menjëhershme e dukshme e një zhvillimi të tillë është kolapsi brenda disa orësh nga Krahu Juglindor i NATO-s, aktivizimi i nenit 5 të Traktatit të Atlantikut dhe në horizontin e dukshëm kolapsi përfundimtar i të gjithë Aleancës.
Bashkëbiseduesi amerikan dukej plotësisht i sigurt në vetvete. Por edhe për reagimet e politikanëve në Athinë dhe Ankara. Ishte e qartë për sa i përket bindjes së gjeneralëve të të dy palëve ndaj Σ “PLAN”.
Javët në vijim treguan se sistemi Erdogan kishte nisur një spirale të detajuar të përshkallëzimit të retorikës në Egje dhe Mesdheun Lindor. Megjithatë, “vëzhguesit” po përpiqeshin të deshifronin rezultatet e takimit Mitsotaki-Erdogan të dielën, më 13 mars, në rezidencën verore presidenciale në Bosfor. Një takim pa dëshmitarë dhe diplomatë. Një takim kokë më kokë me vetëm dy pjata në tavolinë. Vlerësimet e para dolën në përfundimin se ky takim ishte i rëndësishëm. Si “menyja” kryesore e bisedës kishte të bënte me hidrokarburet në Mesdheun Lindor, tubacionet, depozitat etj. Mbizotëronte ndjesia se “po hynim në ujëra të qeta”. Gabim i madh. Brenda pak javësh klima u përkeqësua përsëri. “Vëzhguesi”, padyshim, injoroi disa detaje. Është e mundur që “ujërat e qeta” të kenë nevojë gjithmonë për disa “stuhi” që do të përziejnë shtratin e detit duke shkaktuar turbullirën absolute.
Nuk patëm kohë të merrnim frymë dhe në Ukrainë shpërtheu lufta. Revizionizmi i historisë në të gjithë lavdinë e tij. Disa në Greqi menduan se kjo luftë do ta detyronte Erdoganin të heshtte. Ndodhi e kundërta. Me 75% inflacion zyrtar dhe 140% jozyrtar, Erdoganit i duhet një tubim kombëtar për të siguruar fitoren në zgjedhjet presidenciale të vitit 2023, të cilat mund të zhvillohen në nëntor 2022. Kjo është një situatë shumë e keqe. Sepse Mitsotakis ka edhe zgjedhjet në 2023 me mundësi t’i mbajë, megjithatë, në vjeshtën e vitit 2022. Datat e përmendura janë dy të dielat e fundit të shtatorit ose e diela e parë e tetorit.
Ne hymë në qershor me tre skenarë ante-portas: Erdogan ose do të nisë një luftë të re në Siri, ose do të provokojë një episod të nxehtë në Egje, ose do të aneksojë territoret e pushtuara në Qipro. Alternativa e tij e fundit do të thotë se ai do të aneksonte territorin evropian. Shume e vështire. Alternativa e dytë – goditja në Egje – do të nënkuptonte përfshirjen e menjëhershme ushtarake të dy anëtarëve të NATO-s në një kohë lufte në Ukrainë. Shume e vështirë. Alternativa e parë – ndaj luftës në Siri – dukej se ishte më e mundshme.
Jemi në mesin e qershorit dhe diplomatët rusë në Athinë dhe në kryeqytetet e mëdha evropiane siguruan bashkëbiseduesit e tyre se Erdogan nuk duket se ka zgjedhur Egjeun apo Mesdheun Lindor si vend konfrontimi.
Ngushëllim i sëmurë apo një përfundim i bazuar në standardet strikte të Real Politik?
Pyetja mbetet teorike dhe çdo përgjigje ka të bëjë me interpretimin e qëllimeve. Asgjë më pak dhe asgjë më shumë. Rreth një javë para Samitit të NATO-s në Madrid dhe “qarqeve diplomatike” të zakonshme në Athinë, pra bashkëbiseduesit e njohur të Ambasadës Grand Ëestern mes sallës së koncerteve dhe sheshit Mavili, kanë vazhduar me publikimin e lajmit se administrata është duke përgatitur një projektmarrëveshjeje mes Athinës dhe Ankarasë që do të nënshkruhet në Madrid si “Marrëveshja e Madridit 2” dhe që do të ketë temë kryesore Egjeun dhe ku do të referohet në një farë mënyre dhe çështja e militarizimit dhe çmilitarizimit të ishujve. Me pak fjalë, do të ketë një referencë në nenet përkatëse të Traktatit të Lozanës.
Jemi vetëm pak ditë para Samitit të NATO-s dhe tashmë kanë filluar të regjistrohen disa lëvizje në anën tjetër të Egjeut, të cilat tregojnë se qarqe politike dhe individë mund të mos pajtohen me veprimet e Tajip Erdogan. Qëndrimi i ministrit të Mbrojtjes Hulusi Akar, i cili është shumë “perëndimor” për shijet politike të Presidentit të Republikës së Turqisë, por edhe informacionet që duan figura politike nga i gjithë spektri politik i Turqisë të kërkojnë kontakte me grekët janë dëshmi, të cilat shtojnë konsiderata (dhe mendime) të dyta në peizazhin tashmë të ngopur të marrëdhënieve greko-turke. Samiti i NATO-s do të mbahet në Madrid nga 28 deri më 30 qershor. Data e radhës vendimtare është 20 korriku, përvjetori i pushtimit turk të Qipros.bw
