LIGJET E BIZNESIT
Intervistë me Emir Djikic, Sekretar i Përgjithshëm, CEFTA
Liderët e Ballkanit dhe Bashkimit Europian u mblodhën në Sofie për të diskutuar mbi tregun e përbashkët rajonal. Një takim i zhvilluar në kuadër të procesit të Berlinit. CEFTA do të ketë një rol aktiv në zbatimin e aktiviteteve kryesore për të konkretizuar këtë nismë. Në një intervistë për Fast News Albania, Emir Djikic, Sekretar i Përgjithshëm, CEFTA shpjegon përfitimet e Shqipërisë, por edhe se cilat do të jenë çështjet më kritike që do të zbatohen pas Samitit të Sofjes.
Si do të ndikojë CEFTA në klimën e biznesit në kohë krize dhe pandemie?
Pandemia COVID-19 ka shkaktuar një rënie të ndjeshme ekonomike. Vlerësimet e Bankës Botërore për Ballkanin Perëndimor projektojnë një rënie të PPB-së me 4.8% për vitin 2020. Ekonomia e BE-së, tregu ynë kryesor i eksportit, gjithashtu po tkurret (Banka Botërore e vlerëson 8.4%). Me fjalë të tjera, nuk do të jetë e lehtë për kompanitë në rajon. Prandaj, është e rëndësishme të punohet në krijimin e më shumë mundësive për biznesin. Tregtia mund të luajë një rol të rëndësishëm, duke hapur tregje të reja, siç është tregtia elektronike.
Shpresojmë të kontribuojmë në rimëkëmbje, ashtu si në kontrollimin e rënies ekonomike. Në fillim të pandemisë, CEFTA, në bashkëpunim me Komunitetin e Transportit, propozoi një sërë masash përmes iniciativës “Korridoret/korsitë e Gjelbërta,” në mënyrë që të sigurojë furnizim të rregullt për mallrat thelbësore, të tilla si maska për fytyrën, ushqim dhe furnizime. Nisma u zbatua menjëherë, me mbështetjen e SEED (Shkëmbimi Sistemik i të Dhënave Elektronike). Në fillim të Prillit kemi arritur të sigurojmë që agjencitë në pikëkalimet kufitare të njohin kamionët me mallra të rëndësishme dhe t’u japin përparësi atyre. Për më tepër, përparim të rëndësishëm pati edhe në harmonizimin e masave themelore sanitare për kamionët dhe shoferët e kamionëve dhe u krijua një sistem që mundëson qasje 24-orëshe në të gjitha shërbimet (inspektime veterinare dhe fitosanitare) në vendkalimet e vendosura në korridoret kryesore të transportit.
Ky është një nga sukseset më të mëdha në përgjigjen tonë ndaj pandemisë dhe shembulli më i mirë i bashkëpunimit rajonal, i cili shpresojmë që të shfrytëzohet në të ardhmen për të mira të tjera pas krizës pandemike. Duke pasur parasysh rezultatet e jashtëzakonshme të kësaj iniciative, në Samitin e Sofjes më 10 nëntor morëm mbështetje për zgjerimin e saj në pikat kufitare me BE-në, i cili do të zvogëlojë ndjeshëm kohën e pritjes edhe ndaj anëtarëve të BE-së.
Cilat janë përfitimet për qytetarët e Shqipërisë pas Samitit të Sofjes – AP?
Përfitimet kryesore për kompanitë dhe qytetarët mund të përmblidhen si më poshtë:
– Kamionët do të presin më pak në pikat e kalimit, për të paktën 30%
– Dokumentet, të tilla si certifikatat, licencat ose kualifikimet, që tani janë të vlefshme vetëm në tregun vendas do të jenë të vlefshme në të 7 tregjet e CEFTA-s. Kjo do të thotë kursime në para dhe kohë. Për ndërmarrjet e vogla kjo madje mund të nënkuptojë një mundësi të parë reale për eksport.
– Për kompanitë që duan të eksportojnë përmes shitjeve në internet/online, kostot rregullatore dhe të transaksioneve, të tilla si posta, pagesa dhe tarifat doganore duhet të ulen. Për konsumatorët, do të ketë më shumë siguri nga blerja e mallrave dhe shërbimeve në rajon.
– Kompanitë që kanë përfaqësi në rajon duhet të përfitojnë nga dërgimi i stafit të tyre përkohësisht në vendet e rajonit, për shembull për të ofruar shërbime ose për të trajnuar stafin lokal.
– Kompanitë që fitojnë tenderë në rajon do të kenë më pak burokraci në dërgimin e punëtorëve të tyre për të kryer shërbime.
Këto janë vetëm disa nga përfitimet konkrete që ne presim të gjenerojmë në 4 vitet e ardhshme, të cilat shpresojmë të kontribuojnë për të shfrytëzuar potencialin e rritjes së bashkëpunimit ekonomik rajonal. Tani, më lejoni t’ju them një gjë, ky është një potencial i konsiderueshëm. Për një kompani të vogël, të pasurit qasje në tregun e 20 milion konsumatorëve, në krahasim me 2 milion, përbën një ndryshim të madh. Në nivelin e ekonomisë, përsëri Banka Botërore vlerëson se në rastin më të mirë, integrimi ekonomik rajonal mund të gjenerojë pothuajse 7% të GDP-së. Qytetarët, kompanitë, qeveritë, të gjithë kemi nevojë për këtë nxitje ekonomike.
Cilat janë çështjet më kritike që do të zbatohen së pari pas vendimit të Samitit të Sofjes?
Një nga masat më të afërta dhe kritike do të jetë shtrirja e korridoreve dhe korsive të Gjelbërta në pikat e kalimit me BE-në dhe të gjitha vendkalimet brenda-CEFTA-së.
Ne gjithashtu presim që të kemi operatorët e parë ekonomikë të autorizuar të cilët do të njihen nga të gjitha Palët e CEFTA-së dhe do të gëzojnë përfitime në të gjithë rajonin. Ne do të vazhdojmë punën në tregtinë e pemëve dhe perimeve dhe do të miratojmë programin e parë të njohjes reciproke për certifikatat për produktet industriale.
Po ashtu për sektorin e shërbimeve, unë pres që të miratojmë kornizën për njohjen reciproke të licencave, harmonizimin e rregullores së tregtisë elektronike në vitin 2021, si dhe të miratojmë disiplina rajonale të rregullimit të brendshëm të cilat do të përcaktojnë rregulla të përbashkëta për autorizimet.
Viti i ardhshëm do të jetë edhe më interesant, pasi do të kemi vendim për heqjen e lejeve të punës për disa kategori të punëtorëve të nevojshëm për të furnizuar me shërbime, si dhe rezultatet e para për shërbimet financiare dhe kornizën për njohjen e kualifikimeve profesionale.
Për vitin e ardhshëm, ne do të fillojmë bashkëpunimin në fushën e mbrojtjes së konsumatorit, konkurrencën dhe ndihmën shtetërore, prokurimin publik dhe pronësinë intelektuale dhe do të thellojmë bashkëpunimin tonë me sektorin privat. Përfitimet konkrete të këtyre masave do të ndihen në koston dhe kohën që lidhet me tregtinë.
Si e shihni zbatimin e Planit të Veprimit për krijimin e Tregut të Përbashkët Rajonal?
CEFTA, së bashku me Këshillin për Bashkëpunim Rajonal është përgjegjës për koordinimin e zbatimit, në bashkëpunim me partnerët tanë, siç është Komuniteti i Transportit dhe Forumi Investiv i Odave Ekonomike. Ne gjithashtu kemi mbështetje të fortë nga BE-ja, e cila miratoi një paketë të re ndihme me vlerë 6 milion Euro për zbatimin e aktiviteteve të CEFTA-së.
Institucionet financiare ndërkombëtare, të tilla si Banka Botërore dhe Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), gjithashtu kanë njoftuar për programet e tyre të ndihmës, dhe ne presim edhe donatorë dypalësh. Por së fundmi, puna kryesore është bërë nga autoritetet në Palë të CEFTA-s. Ata janë kritikë në këtë proces. Vetëm për të realizuar dhe finalizuar këtë dokument, ne kemi pasur rreth 400 persona të angazhuar. Ky numër duhet të paktën të dyfishohet në zbatim.
Na takon neve që të punojmë së bashku dhe të gjenerojmë potencialin e ofruar nga integrimi ekonomik rajonal dhe me të vërtetë ta shndërrojmë rajonin në treg të përbashkët.
