Tre vjet luftë, pasojat ekonomike për Rusinë dhe Ukrainën

Tre vjet pas fillimit të konfliktit të armatosur midis Rusisë dhe Ukrainës, të dy vendet po përballen me sfida të mëdha ekonomike që kanë ndryshuar rrënjësisht peizazhin e tyre financiar dhe social.

Rusia, ekonomi në presion të lartë

Pavarësisht sanksioneve të ashpra ndërkombëtare, ekonomia ruse ka treguar një qëndrueshmëri të papritur. Sipas të dhënave të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN), Produkti i Brendshëm Bruto (PBB) i Rusisë ra me 1.3% në fillim të luftës, por më pas u rikuperua me një rritje prej 3.6% në secilin nga dy vitet e fundit. Kjo rritje është nxitur kryesisht nga eksportet e naftës dhe gazit, të cilat përbëjnë rreth gjysmën e eksporteve të mallrave të vendit, megjithëse kontribuojnë vetëm me 15-20% në PBB dhe deri në 5% të punësimit.

Megjithatë, inflacioni mbetet një sfidë e madhe, me normën aktuale prej 9.5%. Për të kontrolluar këtë inflacion, Banka Qendrore e Rusisë ka mbajtur normat e interesit në nivele të larta, aktualisht në 21%. Sanksionet kanë shkaktuar kaos në ekonominë ruse, duke e detyruar qeverinë të kërkojë rrugë alternative për të mbështetur ekonominë dhe për të financuar operacionet ushtarake.

Ukraina, rezistencë dhe rindërtim

Ukraina ka pësuar dëme të mëdha ekonomike dhe infrastrukturore. PBB-ja e vendit ra me 36% gjatë verës së vitit 2022 dhe përfundoi atë vit me një rënie prej 28.3%. Megjithatë, ekonomia u rikuperua me një rritje prej 5.3% në vitin 2023 dhe 3% në vitin 2024. Kjo rimëkëmbje është rezultat i përpjekjeve të mëdha për rindërtim dhe mbështetjes ndërkombëtare.

Sektori energjetik ka qenë një nga më të goditurit, me sulme të shumta ndaj infrastrukturës elektrike, përfshirë shkatërrimin e hidrocentralit Kakhovka në vitin 2023, që shkaktoi dëme prej të paktën 2 miliardë dollarësh. Pavarësisht këtyre sfidave, Ukraina ka arritur të rrisë eksportet e energjisë elektrike, duke forcuar rolin e saj në rrjetin energjetik evropian dhe duke eksportuar energji kryesisht në Moldavi, Hungari dhe Rumani.

Sektori bujqësor gjithashtu ka parë një rimëkëmbje të konsiderueshme, me portet e Detit të Zi që vazhdojnë të funksionojnë dhe tregtia që rrjedh drejt perëndimit përgjatë Danubit dhe, në një masë më të vogël, me tren. Megjithatë, papunësia mbetet e lartë, me një normë prej 16.8% në janar 2025, për shkak të migrimit të popullsisë dhe mobilizimit ushtarak.

Për të rindërtuar vendin, vlerësohet se do të nevojiten të paktën 500 miliardë dollarë, një shifër që pritet të diskutohet në një konferencë në Romë këtë verë. Megjithatë, pasiguria politike dhe mungesa e garancive të forta sigurie mund të pengojnë investimet e huaja dhe procesin e rindërtimit.

Perspektivat në vijim

Ndërsa Rusia ka arritur të mbajë një stabilitet ekonomik të caktuar përmes eksporteve të energjisë dhe masave të brendshme, Ukraina po tregon një rezistencë të jashtëzakonshme dhe potencial për rimëkëmbje të qëndrueshme. Megjithatë, të dy vendet përballen me sfida të mëdha dhe rruga drejt stabilitetit dhe prosperitetit ekonomik do të varet shumë nga zhvillimet e ardhshme politike dhe siguritë ndërkombëtare./ The Guardian