LIGJET E BIZNESIT
Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, tha se do të vendosë tarifa për importet e çelikut dhe aluminit dhe se do t’i rrisë normat e tyre në të njëjtin nivel me ato të vendeve të tjera në ditët në vazhdim. Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë shkëmbimet më të madhe tregtare në botë, që kapin shifrën e 1.5 trilion eurove në mallra dhe shërbime në vitin 2023. Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen tha javën e kaluar se BE-ja do të “përgjigjet me vendosmëri” nëse vihet në shënjestër në mënyrë të padrejtë ose arbitrare.
Ja se si mund të reagojë BE-ja.
KUNDËRPËRGJIGJE ME TARIFA
Në vitin 2018, pasi zoti Trump vendosi tarifa në vlerën 6.4 miliardë euro për importet e çelikut dhe aluminit të BE-së, BE-ja u kundërpërgjigj me tarifat e veta prej 2.8 miliardë eurosh për produktet amerikane. Tarifa prej 3.6 miliardë eurosh të tjera ndaj importeve amerikane ishin parashikuar të hynin në fuqi tre vjet më vonë, por nuk u vendosën pasi Joe Biden u bë president dhe të dyja palët ranë dakord për ndaljen e tyre.
Tarifat e BE-së kishin në shënjestër çelikun dhe aluminin amerikan, por edhe produkte nga shtete që kishin votuar për zotin Trump, si burboni nga Kentaki, motoçikletat Harley Davidson në Viskonsin dhe lëngun e portokallit nga Florida.
BE mund të miratojë një strategji të ngjashme me masa “ribalancuese” edhe këtë herë, megjithëse Uashingtoni ka më shumë për të vënë në shënjestër sesa Brukseli. Sipas agjencisë së statistikave të BE-së, Eurostat, importet e mallrave amerikane në BE arritën në 347 miliardë euro në vitin 2023, kundrejt eksporteve të BE në ShBA që ishin 503 miliardë.
INSTRUMENT KUNDËR MASAVE SHTRËNGUESE
Instrumenti Kundër Trysnisë i BE-së (ACI), i cili hyri në fuqi në fund të vitit 2023, i lejon bllokut të kundërpërgjigjet ndaj vendeve të treta që ushtrojnë presion ekonomik ndaj anëtarëve të BE-së për të ndryshuar politikat e tyre dhe ofron hapësirë shumë më të gjerë veprimi.
Përveç vendosjes së tarifave të mallrave, BE-ja mund të kufizojë qasjen në tenderët e prokurimit publik për kompanitë nga një vend i tretë ose të ndërmarrë veprime që ndikojnë në tregtinë ose investimet në shërbime.
Ndërsa Shtetet e Bashkuara kanë një deficit tregtar me BE-në në mallra, ato kanë një suficit në tregtinë e shërbimeve, përfshirë shërbimet dixhitale të ofruara nga Amazon, Microsoft, Netflix ose Uber.
BE-ja mund të kufizojë gjithashtu mbrojtjen e të drejtave të pronësisë intelektuale, të kufizojë qasjen e kompanive të shërbimeve financiare në tregjet e BE-së dhe të frenojë aftësinë e kompanive për të futur kimikate dhe produkte agro-ushqimore në BE.
Ngritja e ACI-t u propozua në vitin 2021 si përgjigje ndaj kritikave të anëtarëve të BE-së se administrata e parë e zotit Trump dhe Kina përdorën tregtinë si një mjet politik. Kina kishte vënë në shënjestër Lituaninë, sipas zyrtarëve të Lituanisë, pasi lejoi Tajvanin të hapte një ambasadë de facto në Vilnius.
Ligji i jep Komisionit deri në katër muaj për të shqyrtuar rastet e mundshme të tarifave dhe për t’u propozuar mënyra veprimi anëtarëve të BE-së, të cilët kanë rreth dy muaj për t’i miratuar ato. Komisioni mund të ndalojë çdo masë për gjashtë muaj, kur përpiqet të gjejë një zgjidhje diplomatike.
KOMPANITË E MËDHA TË TEKNOLOGJISË
Përveç politikës zyrtare tregtare, Bashkimi Evropian ka një sërë rrugësh për të frenuar aktivitetet e firmave të mëdha të teknologjisë amerikane, shumë prej shefave ekzekutivë të të cilave ishin në radhët e para në ceremoninë e inaugurimit të zotit Trump.
BE-ja ka hetime të hapura ndaj kompanive Apple, Google dhe Metas sipas Ligjit për Tregjet Dixhitale (DMA), i cili vendos masa antitrust dhe Ligjit për Shërbime Dixhitale (DSA), i cili parashikon moderimin e përmbajtjes. BE-ja mund të shtojë në listë edhe kompaninë Amazon, siç ka njoftuar agjencia Reuters.
DMA parashikon gjoba deri në 10% të qarkullimit global ose 20% për shkelje të përsëritura. Sipas DSA-së, gjoba maksimale është 6% e të ardhurave.
Shefi i Metas Mark Zuckerberg i ka bërë thirrje Presidentit Trump që të ndalojë BE-në të gjobisë firmat e teknologjisë amerikane. Aleati i zotit Trump, Elon Musk është përplasur vazhdimisht me rregullatorët e BE-së.
Një mënyrë tjetër është taksimi i ofruesve të shërbimeve dixhitale. BE pezulloi përpjekjet për vendosjen e një takse të shërbimeve dixhitale për t’i hapur rrugën një zgjidhjeje më të gjerë në Organizatën për Bashkëpunimin Ekonomik dhe Zhvillimin (OECD), e cila publikoi një projekt-traktat shumëpalësh në vitin 2023 që ende nuk është finalizuar.
Një numër vendesh të BE-së, si Franca, kanë taksa për shërbimet dixhitale. Zoti Trump në mandatin e tij të parë u përgjigj me tarifa, të cilat më pas u pezulluan nga zoti Biden./VOA
