LIGJET E BIZNESIT
Shpesh thuhet se një biznesmen si Donald Trump apo Elon Musk mund të dijë si të vendosë në rregull financat e Amerikës. Por midis shkurtimeve të planifikuara të taksave nga Trump dhe vlerësimeve absurde të Musk për uljen e shpenzimeve federale, faktet tregojnë të kundërtën: ata nuk kanë një strategji të qartë se çfarë po bëjnë.
Gjatë mandatit të tij të parë, Trump shtoi 8 trilionë dollarë në borxhin kombëtar – kur të gjithë presidentët e mëparshëm së bashku kishin grumbulluar 20 trilionë dollarë. Dhe kjo ndodhi pavarësisht premtimit të tij për të eliminuar borxhin kombëtar brenda dy mandateve me suficite të mëdha buxhetore.
Në fushatën e tij, Trump premtoi shkurtime taksash për pothuajse çdo grup shoqëror që tërhiqte vëmendjen e tij. Sipas Komitetit për një Buxhet Federal të Përgjegjshëm, këto propozime do të rezultonin në një mungesë prej 10 trilionë dollarësh në të ardhurat e qeverisë gjatë 10 viteve të ardhshme.
Për më tepër, kjo shumë do të rritej me një tjetër trilion dollarë si rezultat i interesave që do të akumuloheshin nga borxhi kombëtar. Edhe duke marrë në konsideratë 3 trilionë dollarët shtesë që do të vinin nga tarifat e larta që Trump ka premtuar, mungesat mbeten të mëdha dhe të pakompensueshme. Kjo do të detyrojë qeverinë të shesë më shumë obligacione, duke ulur çmimet e tyre dhe rritur normat e interesit.
Republikanët zakonisht argumentojnë se të ardhurat e humbura nga taksat mund të kompensohen duke ulur shpenzimet. Kjo është një premtim që e kemi dëgjuar shpesh në 45 vitet e fundit, por rezultatet tregojnë ndryshe. Nga Ronald Reagan te George W. Bush e deri te Donald Trump, të gjithë kanë dështuar të zbatojnë këto premtime për shkurtime të mëdha të shpenzimeve.
DOGE: Fantazia e Musk për 2 trilionë dollarë
Së fundmi, Trump ka themeluar një komision të quajtur Departamenti i Efiçencës Qeveritare (DOGE), i cili do të drejtohet nga Elon Musk dhe Vivek Ramaswamy. Sipas Musk, ky departament do të mund të shkurtojë “të paktën 2 trilionë dollarë” nga buxheti federal çdo vit – një shifër që përfaqëson 31% të shpenzimeve vjetore të SHBA-së dhe 7% të PBB-së.
Por kjo është thjesht një fantazi e paarritshme. Edhe nëse supozojmë që DOGE identifikon disa kursime, pjesa më e madhe e shpenzimeve federale janë të “paprekshme.” Programet e detyrueshme, si Sigurimet Shoqërore dhe Medicare, përbëjnë më shumë se gjysmën e shpenzimeve federale. Pagesat e interesave mbi borxhin kombëtar, të cilat përbëjnë 13% të shpenzimeve, nuk mund të reduktohen. Dhe mbetet vetëm një pjesë e vogël – shpenzimet diskrecionale – për të bërë kursime.
Pse kursimet janë të pamjaftueshme?
Nëse konsiderojmë shpenzimet për mbrojtjen kombëtare si “të paprekshme” – siç bëjnë shumica e republikanëve – atëherë vetëm 12% e buxhetit mbetet për kursime të mundshme. Edhe me masa drastike, siç është eliminimi i Departamentit të Arsimit apo reduktimi i ndihmës së huaj (që përbën vetëm 1% të shpenzimeve totale), kursimet e nevojshme për të arritur 2 trilionë dollarë janë të pamundura.
Me borxhin kombëtar që ka arritur nivele rekord, ulja e shpenzimeve dhe rritja e të ardhurave janë të pashmangshme. Nëse këto reforma nuk bëhen tani, në të ardhmen do të jetë e nevojshme të ndërpriten më ashpër shpenzimet për programe si Sigurimet Shoqërore.
Mbështetësit shpesh thonë se biznesmenë si Trump apo Musk dinë si të menaxhojnë financat kombëtare. Por faktet tregojnë se propozimet e tyre vetëm sa do të përkeqësojnë problemet fiskale të Amerikës dhe do të përshpejtojnë rritjen e borxhit kombëtar.
Rreth autorit: Jeffrey Frankel, profesor në Universitetin e Harvardit, ka shërbyer si anëtar i Këshillit të Këshilltarëve Ekonomikë të Presidentit Bill Clinton dhe është bashkëpunëtor kërkimor në Byroja Kombëtare për Kërkime Ekonomike të SHBA-së.
Copyright: Project Syndicate, 2024.www.project-syndicate.org
