Nga Aurora Sulce, Producente Ekzekutive për Biznesin në A2 CNN
Euro ka hyrë në një cikël të fortë rënës që vijon tashmë prej shumë kohësh. Javët e fundit e tatëpjeta e monedhës europiane është bërë edhe më e dukshme, pavarësisht se nuk ndodhemi në kulmin e sezonit turistik dhe asgjë nuk ka ndodhur në ekonomi për një lëvizje të tillë. Rrjedhimisht pikëpyetjet mbi atë cfarë po ndodh me tregun e këmbimit bëhen edhe më të forta.
Euro ka zbritur sot në 98.1 lekë, nivel i pashënuar më parë. Sic duket edhe nga grafiku, monedha europiane ka rënë nga niveli 127.5 në vitin 2018 në 108.7 lekë vitin e kaluar dhe për të shënuar minimume të reja historike këtë vit.
Rënia kaq e fortë është pasojë e shtimit të sasisë së euros në qarkullim, nga burimet formale si prurjet e turistëve, investimet e huaja dhe remitancat, por edhe nga kanalet informale. E një situatë e tillë ndikon jo pak aktivitetin ekonomik të vendit dhe financat e një pjese të mirë të qytetarëve.
Kjo pasi sot, gjysma e ekonomisë sonë është e eurozizuar. Thënë ndryshe, 50% përdorin euron si monedhë në pagesa, pavarësisht se monedha zyrtare është leku.
Por cilët janë sektorët ku euro përdoret masivisht?
Sektori financiar kryeson, ku rreth 60% e depozitave janë në monedhën europiane dhe thuajse 40% e kredive merren po në euro. Tregu i pasurive të patundshme zhvillohet i tëri në euro, si në rastin e shitjes së pronave, ashtu edhe të dhënies me qera. Turizmi gjithashtu, pjesën dërrmuese të pagesave i kryen në euro, ndërsa vitet e fundit, edhe sektori i shërbimeve po përdore euron si monedhë. Ne blejmë në dyqane në euro, e përdorim në ristorante, madje edhe në pikat e karburanteve.
Përballë një situatë të tillë dhe përdorimit masivisht të euros në ekonominë shqiptare, cilat janë risqet?
Rreziku kryesor është ekspozimi ndaj luhatjeve të kursit të këmbimit, ku më të goditurit kanë qënë eksportuesit dhe të gjithë ata që kanë të ardhura në euro, si familjet që marrin remitanca. Risku i dytë është mungesa e transferimit të efekteve të politikës monetare, si në rastin e krizës së inflacionit, që sapo kaluam. Ndërhyrjet e Bankës së Shqipërisë ndikojnë vetëm gjysmën e ekonomisë që operon me lekun, duke lënë jashtë cdo impakti pjesën tjetër që përdor euron.
