LIGJET E BIZNESIT
61 bashkitë në Shqipëri kanë performancë të ndryshme sa i takon vjeljes së taksave dhe tarifave vendore dhe kjo është në varësi të numrit të popullsisë, pozitës gjeografike, interesit për investime si dhe administratës që kanë këto njësi.
Referuar raportit të financave vendore 2023, të publikuar nga Ministria e Financave, të ardhurat më të larta për banor janë realizuar në bashkinë Himarë, me 43.8 mijë lekë për banor, e ndjekur nga Tirana (30.6 mijë lekë/banorë); Saranda (22.7 mijë lekë/banorë), Kamza (14.7 mijë lekë/banorë).
Bashkitë me mbi 100 mijë banorë kanë realizuar mesatarisht 7.3 mijë lekë të ardhura për banor duke shënuar rritje me 18% rritje; bashkitë e mesme me 50 – 100 mijë banorë kanë mbledhur mesatarisht 5 mijë lekë për banor, me rritje 10% rnë raport me vitin 2022 dhe bashkitë e vogla kanë mbledhur gjithashtu mesatarisht 5 mijë lekë për banor, me rritje 10% rritje.
Bashkitë bregdetare Himarë dhe Sarandë kanë të ardhura shumë të larta për banor për shkak të të hyrave nga taksa e ndikimit në infrastrukturë, ndërsa Bashkia Tiranë, përpos taksës së ndikimit në infrastrukturë, ka numrin më të lartë të popullsisë dhe banesave dhe prej vitesh aplikon mbledhjen e taksës së pronës sipas vlerës së tregut.
Të ardhurat për banor nga të ardhurat e veta vendore kanë ndryshime të mëdha midis bashkive. Të ardhurat më të larta për banor nga të ardhurat e veta vendore realizohen në disa nga bashkitë e mëdha të vendit (Tiranë, Kamëz, Vlorë); si dhe në disa nga bashkitë bregdetare, në veçanti Himarë, e cila ka të ardhurat më të larta për frymë në të gjithë vendin, ndjekur nga Saranda dhe Kavaja. Në të gjitha këto bashki, peshën më të madhe të të ardhurave e zë taksa e ndikimit në infrastrukturë. Bashkitë e vogla dhe më rurale kanë tipikisht të ardhura të veta më të ulëta për banor.
Ndërsa të ardhurat nga transferta e pakushtëzuar kanë një rëndësi thelbësore për buxhetet bashkiake dhe rishpërndajnë disa nga burimet kombëtare drejt bashkive me potencial më të ulët fiskal. Bashkitë me të ardhura të veta më të ulëta dhe bashkitë e vogla ose rurale përfitojnë mesatarisht më shumë të ardhura për frymë nga transferta e pakushtëzuar se bashkitë e mëdha.
Nga këto tregues, evidentohet qartë që të ardhurat e veta vendore janë të pabalancuara në nivelin e njësive të vetëqeverisjes vendore, duke sjellë në vëmendje nevojën për ndërhyrje me politika të reja të cilat do të ulnin këto diferenca në përputhje me kushtet specifike të tyre.
