LIGJET E BIZNESIT
Po rikthehet qetësia në tregjet globale pas furtunës së djeshme. Pas rënies më të fortë që nga viti 1987, bursa japoneze e tregut të aksioneve “Nikkei” nga ku nisi zinxhiri i frikës u zgjua të martën me rrije të fortë. Por skenari “qetësia para stuhisë” mund të marrë jetë. E përjavshmja britanike “The Economist” këshillon investitorët, përfshirë ata të pasurive të patundshme të kenë kujdes, me argumentin se “marrëzia e verës është këtu”.
Nga “një ditë e ngrohtë vere drejt në vjeshte” të hënën, në qetësi në ditë më pas… por me frikën gati në panik për një “krizë globale” në horizont. Nga Azia, në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, përshirë Europën, tregjet financiare në veçanti dhe bota në përgjithësi mbesin të shqetësuar.
Pas rënies më të fortë që nga viti 1987 me plotë 12.4 për qind, bursa japoneze e tregut të aksioneve “Nikkei” nga ku nisi zinxhiri i frikës u zgjua të martën me 10.23 për qind apo 3 mijë e 217 pikë rritje të martën.
“Tregjet çakordohen në momentin ku diçka nuk e kanë të qartë. Kur e ka të qartë shkakun tregu di të sillet. Në këtë rast ka shumë paqartësi. Dhe sa të gjenden shkaqet e qarta duhet kohë, Ndërkohë spekulantët në tregje lëvizin. Kjo shkakton një reaksion zinxhir në bursat e gjithë botës duke ngjallur frikë”, tha eksperti i tregjeve të investimit, Maksim Caslli.
Pas një rënie të fortë në atë që u cilësua edhe si “e hëna e zezë”, si pasojë kryesisht e fikës për një recesion të mundshëm të ekonomisë amerikane me zgjedhjet Presidenciale në prag, e marta po gjen në rritje edhe bursat në Shtete e Bashkuara, përfshirë “Standard and Poor’s 500”, Doë Jones apo edhe Nasdaq. Të gjeta janë zgjuar edhe bursat e tregjeve financiare evropiane.
“Bota sot është ndoshta më e lidhur se kurrë më parë. Thuajse nuk ekzistojnë kufijtë në tregje. Ndaj edhe reaksioni zinxhir është gati i paevitueshëm. Si kur gjëja shkon keq, ashtu edhe kur ka qetësi”, u shpreh Caslli.
Por skenari “qetësia para stuhisë” mund të marrë jetë. E përjavshmja britanike “The Economist” këshillon investitorët, përfshirë ata të pasurive të patundshme të kenë kujdes me argumentin se “marrëzia e verës është këtu”.
“Profesori i ekonomisë që parashikoi krizën e vitit 2008, ka paralajmëruar se e njëjta mund të ndodhë në vitin 2026. Kjo pasuar te cikli 18-vjeçar i krizave. Bota mund të përballet me një krizë edhe më të fortë se ajo e një dekade e gjysmë më parë”, u shpreh ish-ministri Malaj.
E në një kohë që për kizat globale vështirë se mund të gjendet një recetë, ish-ministri i Financave, Arben Malaj tregun edhe rrugën që Shqipëria duhet të ndjekut për të vuajtur sa më pak nga një krizë e mundshme globale.
“Si fillim duhet të shkëpusim varësinë tepër të lartë të rritjes ekonomike vetëm nga ndërtimi dhe “real estate” e njëkohësisht të përpiqemi t’i japim jetës sektorëve të tjerë si industria apo bujqësia”, tha Malaj.
Bazuar “cikli i krizave” dhe “reaksioni zinxhir” i tyre, një kolaps i mundshëm ekonomik botëror do të përcillte efektet e tij edhe në Shqipëri, siç ndodhi me atë të vitit 2008. Vetëm se këtë herë, për shkak të lidhjeve më të ngushta me botën, përcjella e efekteve do të merrte më pak kohë.
