Opinion nga Agron Haxhimali, kryetar i Institutit për Bashkitë në Shqipëri
Census 23 tregoi që popullsia dhe për rrjedhojë, ekonomia e Shqipërisë është përqëndruar në tre “pole” Fier, Durrës dhe Tiranë. Pjesa tjetër e territorit po vuan mungesën e njerëzve dhe rënie të ekonomisë, sidomos asaj rurale. Çfarë duhet bërë? Një objektiv i qartë dhe vullnet i fortë politik, institucional dhe financiar i fokusuar, ndër të tjera në këto drejtime.
-Aktivizimi i ekonomisë rurale.
Kjo kërkon zbatimit të strategjive dhe iniciativave për të stimuluar rritjen dhe zhvillimin ekonomik në zonat rurale, të fshatit, të fermerit dhe fermava të çdo lloji.
Qeveria dhe bashkitë duhet të projektojnë me prioritet urgjenent një sërë aktivitetesh dhe politikash që synojnë përmirësimin e kushteve ekonomike dhe cilësisë së jetës për njerëzit që jetojnë në bashkitë dhe rajonet më të varfëra.
Ndër shtyllat kryesorë mund të përfshihen për këtë qëllim do të ishin:
- Zhvillimi i Infrastrukturës.
Investimi në transport, komunikim dhe shërbime komunale për t’i bërë zonat rurale më të aksesueshme dhe më të lidhura, nga aspekti social, por mbi të gjtha ai i ekonomisë bujqësore dhe blegtorale.
Me shumë dhumë rëndësi është kujdesi dhe investimet në infrastrukturën që prandalon rreziqet nga zjarret,përmbytjet apo fenomene të tjera qe lidhen me ndrydhimet klimatike.
Imuniteti i ketyre zonava është shume i ulet, ndërkoha që masat janë të pamjaftueshme, dëmi i shkaktuar është kolosal për ekonominë dhe për mjedisin dhe paralizues për fermën dhe fermerin e prekur.
- Përmirësimi i sistemit bujqësor.
Ekonomia bujqësore duhet të jetë fitimprurëse. Vetëm kështu lidhet interesi fermerit me tokën dhe prodhimin bujqësorë. Këtu qeveria duhet më së pari dhe me urgjencë të përfundojë procesin e paisjes me dokumenta pronësia për fermerët,të zgjidhë kofliktet administrative që lidhen me çeshtjet e mbivendosje së hartave etj.
Një veprim i rradhës do të ishte mbështetja e teknikave moderne bujqësore, sigurimi i aksesit në tregje dhe sigurimi i çmimeve të drejta për produktet bujqësore,asistencë në plane biznese për tregje të brëndëshme dhe të jashtme.
Një masë tjetër që duhet nxitur me prioritet është krijimi i fermava të zgjeruar që vjen nga bashkimet vullnetare të fermereve me tokat e tyre. Kjo gjë kërkon edukim dhe ndërgjegjësim, por mbi të gjitha kërkon stimuj financiar dhe politika lehtësuese dhe bindëse.
Kjo do të rrisë interesin për të mos lënë tokat e pa punuara dhe për rrjedhojë, me fitim zero nga fermerët apo banorëë që jan larguar nga fshatrat, por edhe për ata pronarë apo familjarë në moshë të vjetër, që janë në pamundësi të merren me tokën.
Por, në të njëjtën kohë, kjo do to nxisë dhe do të rrisë interesin për biznes në sektorin bujqesor, përkundrejt interesit në industrinë e ndërtimit në vijen fushore bregdetare.
- Një strategji dalëse që përmirëson ekonominë në zonat e shpopulluara ka të bëjë me diversifikimin, me qëllim që të amortizojmë varësinë vetëm nga bujqësia.
Duhet të pranojmë realitetin e fshatit dhe zonava rurale.Duhet dhe të mirkuptojmë arsyet demografike, sikundër arsyet se jo gjithmonë fshati dhe toka natyralisht por jo vetëm, mund të jenë produktivë në ekonominë bujqësore.
Ndaj bashkitë dhe qeveria duhet të inkurajojnë aktiviteteve jo-bujqësore si industritë e vogla, turizmi dhe shërbimet për të reduktuar varësinë vetëm nga bujqësia. Dhe në këtë rastë ka nevojë për letsira administrative dhe fiskale.
Në përfundim, theksoj se për gjithçka, për çdo sfide dhe problem ka gjithmonë një zgjidhje. Zbatimi i politikave dhe stimujve mbështetës të qeverisë qëndrore dhe 61 bashkive që inkurajojnë investimet në zonat rurale, si mundësi për të aktivizuar ekonominë bunqësore apo rigjallëruar atë sa më shumë të jetë e mundur.
Këto përpjekje nuk janë të pamundshme.
Nëse bëhen herët synojnë të krijojnë një ekonomi rurale të qëndrueshme dhe elastike, që mund të sigurojë jetesë më të mirë për popullsinë rurale dhe të kontribuojë në ekonominë më të gjerë kombëtare.
Nëse do të ngelin jashtë vëmendjes, pasojat do të jenë të mëdha, marrë në konsideratë natyralitetin e Shqipërisë.
