LIGJET E BIZNESIT
Opinion nga Irena Beqiraj, eksperte për ekonominë
Barrington Moore pohonte : “Pa borgjezi nuk ka demokraci! Teoria e modernizimin kishte në bazë një koncept të thjeshtë ” rritja ekonomike çon në krijimin e një klase të mesme të fortë dhe një klasë e mesme e fortë është mekanizmi që trasformon rritjen ekonomike në rritje të kërkesave për demokraci.
Në një anketë të bërë nga Barometri në Euroneës më shumë se 64% e të anketuarve ndiheshin më mirë ekonomikisht krahasuar me vitet 90 , ndërsa 47 % e tyre e konsideronin veten “klasë e mesme”.
Studiuesit e kanë njohur prej kohësh heterogjenitetin e klasës së mesme edhe pse shpesh e përshkruajnë atë si një grup homogjen. Në kulturat perëndimore, personat që përfshihen në klasën e mesme priren të kenë në një përqindje të lartë diplomë universitare, ata kanë më shumë të ardhura në dispozicion për konsum, kanë një shtëpi edhe një pension të sigurt. Në klasën e mesme shpesh futen profesionistët, menaxherët dhe nëpunësit civilë. Klasa ose shtresa e mesme përkufizohet gjithashtu si shtresa që fiton nga 67% deri në 200% të të ardhurave mesatare vjetore. Pra në Shqipëri përfshihen njerëzit që fitojnë nga 4,200 Euro/vit deri në 12,530 Euro/vit.
E ndërsa 47% e të anketuarve pretendojnë se i përkasin kësaj shtese edhe kjo nuk është një masë e vogël, pse paradoksalisht Shqipëria edhe pas 30 vitesh noton në ujrat e autokracisë?!.
Duket se nuk qenkërka ekzistenca në masë të madhe e klasës së mesme që siguron demokracinë por janë interesat dhe perspektivat që shtyn ose jo klasën e mesme të kërkojë demokraci.
Në regjimet autoritare mirëqenia e klasës së mesme është e ndërlidhur me shtetit.
Prsh, Shqipëria ka një klasë profesionistësh që mbështetet edhe është mbështetur gjerësisht për punësim në burokracinë shtetërore , por edhe kur punon në sektorin privat suksesi i saj varet nga lidhjet e ngushta që krijon me shtetin, apo qëndrimeve që mban karshi tij .
Në vende ku më shumë se 1/3 e njerëzve me arsim të lartë punojnë në shtet , ku statusi dhe pozicioni I tyre është arritur edhe mbështetet drejtë për së drejti, ose indirekt nga shteti, ku ka perspektiva alternative të limituara për karrierë në sektorin privat , ku privilegjet dhe përfitimet varen nga fakti se kush e kontrollon shtetin politikisht , ku cdo qeveri e re zëvendëson punonjësit e sektorit publik me besnikët partiakë , apo mbështet profesionistët privatë brenda korpusit të saj politik, demokratizimi shëndrohet në labirinth rreziku dhe pasigurie. Klasa e mesme shfaqet e rezervuar ose indiferente ndaj ndryshimit, pasi cdo tranzicion demokratik rrit pasiguritë për të.
Kur klasa e mesme ka frikë se papritmas mund ta gjej veten pa punë, pa bukë, pa ngrohje, pa mundësi, atëherë mund te thuhet se “mirëqenia I përcakton asaj vetëdijen” edhe rrjedhimisht kjo shtresë mendon e vepron ndryshe nga” borgjezia e nevojshme për demokracinë” që portretizonte Barrington Moore në teorinë e modernizimit .
Ne padyshim jemi ekonomikisht disa fish më mirë sesa ishin në vitet 90, por demokracia ka rezultuar mision i pamundur, pikërisht se kemi një klasë të mesme të ndërvarur nga shteti. E njëjta forcë që do te bënte demokracinë të mundur sipas teorisë se modernizimit duket se eshte forca që shkaterron tensionet edhe pengesat në themelet e saj.
Ndaj rritja e klasës së mesme të varur ka çimentuar edhe do të vazhdojë të çimentojë autokracinë.
