LIGJET E BIZNESIT
Qeveritë në Europë prej kohësh po shpërndajnë miliarda euro për të nxitur lindshmërinë. Por deri më sot nisma nuk ka dhënë sukses, pasi prej një dekade numri i lindjeve është në stanjacion. Nga ana tjetër demografët thonë se nëse njerëzit nuk duan të kenë fëmijë, nuk ka arsye për t’i detyruar ata.
Megjithëse shumë qeveri europiane i kanë dhënë prioritet demografisë, demografët dhe ekonomistët pajtohen se përpjekjet për të rritur lindjet në Europë janë të gabuara dhe sugjerojnë që ata të rishqyrtojnë qasjen e tyre.
Prej një dekade, numri i lindjeve në kontinent ka “ngecur” në rreth 1.5 fëmijë për grua, ndërkohë që edhe në vende si Franca dhe Republika Çeke, të cilat tradicionalisht kishin ritme relativisht të larta, kanë filluar të regjistrojnë rënie.
Duke pasur parasysh objektivin e gjerë prej 2.1 fëmijë për grua për të mbajtur popullsinë në të njëjtin numër, qeveritë tashmë po derdhin miliarda euro në masa për të mbështetur familjet, nga përfitimet dhe lehtësimet tatimore deri te leja prindërore.
Çështja është sigurisht pjesërisht financiare. Në Spanjë, për shembull, vendi që ka shkallën e dytë më të ulët në Europë me 1.19 fëmijë për grua, ngrihen çështje të tilla si rritja e kostove të strehimit dhe pasiguria e punës. Megjithatë, në të njëjtën kohë, vërehen ndryshime tektonike në stilin e jetës dhe prioritetet. Për shembull, në Norvegji, një vend i pasur me masa të forta mbështetëse familjare dhe siguri në punë, shkalla e lindjeve ra nga 2 në 2009 – ën në 1.41 fëmijë në 2022 – shin, niveli më i ulët i regjistruar ndonjëherë në vend.
Sipas OECD-së, kjo mund t’i atribuohet ndryshimit të roleve gjinore, përparësisë më të lartë që i jepet karrierës, madje edhe rritjes së ndjenjës së pasigurisë së mediave sociale. Zhvillimi i çështjes do të varet nga masat e zbatuara nga qeveritë. Por analistët shprehen se bota mund të shmangë përkeqësimin e kushteve të jetesës nëse ruhen të ardhurat për frymë. Me fjalë të tjera, duhet të punohet më shumë dhe më mirë.
Edhe pse ka një reagim të fortë kundër propozimeve për rritjen e moshës së pensionit, që nga viti 2000, mosha në të cilën punëtorët largohen nga tregu i punës në ekonomitë e zhvilluara është rritur ngadalë, por në mënyrë të qëndrueshme. Edhe më të mëdha mund të jenë përfitimet nga aksesi i më shumë grave në tregun e punës. Shkalla e punësimit të grave në Europë është rreth 69%, 11% më e ulët se e burrave.
Një zgjidhje tjetër është “importimi” i punëtorëve, diçka që është mobilizuar në BE. 10 milionë punëtorë do të vijnë në kontinent për të mbushur boshllëqet në treg. Së fundi, automatizimi dhe inteligjenca artificiale, megjithëse do të kenë një ndikim të diskutueshëm në tregun e punës, ka të ngjarë të rrisin produktivitetin.
Në çdo rast, ndërkohë që ekziston nevoja për të inkurajuar dhe mbështetur familjet e reja, qeveritë duhet të kuptojnë gjithashtu prioritetet e reja të të rinjve, argumentojnë ekspertët. Demografët theksojnë se politikanët duhet t’i marrin seriozisht ndryshimet sociale: “Nëse njerëzit nuk duan të kenë fëmijë, nuk ka arsye për t’i detyruar ata”.
