LIGJET E BIZNESIT
Shqipëria dhe Bosnjë Hercegovina kanë ngadalësuar ritmet e rritjes së ekonomisë, ndryshe nga pjesa tjetër e Ballkanit Perëndimor që shfaqi shenja rimëkëmbjeje në tremujorin e parë të këtij viti.
Vlerësimi është bërë nga Komisioni Europian në raportin e rregullt të tremujorit të dytë 2023 për vendet kandidate dhe potencial kandidate.
Raporti thekson se pas gjashtë tremujorësh radhazi, kur ritmet e rritjes shfaqën shenja ngadalësimi, prodhimi ekonomik në rajonin e Ballkanit Perëndimor u zgjerua më shpejt në tremujorin e parë të 2023 sesa në tre muajt e mëparshëm.
Rritja e PBB-së së rajonit u përshpejtua në 1.7% nga viti në vit nga 1.6% në tremujorin e mëparshëm pasi shumica e vendeve, me përjashtim të Shqipërisë dhe Bosnje-Hercegovinës, shënuan një rritje të ritmit të përmirësimit të prodhimit.
Rritja në rajon në përgjithësi u nxit nga eksportet neto dhe rikuperimi i investimeve. Konsumi privat u ngadalësua në shumicën e vendeve dhe madje u kthye negativ në disa raste, por vazhdoi të rritet me një ritëm të fortë në Mal të Zi.
Konsumi i qeverisë u tkurr në Maqedoninë e Veriut, Serbi dhe Kosovë, duke reflektuar pjesërisht tërheqjen graduale të masave mbështetëse të lidhura me pandeminë.
Norma e papunësisë u rrit në krahasim me tremujorin e mëparshëm në disa vende, por në përgjithësi ishte më e ulët se në të njëjtën periudhë të një viti më parë.
Punësimi u rrit me një ritëm mesatar prej 2.2% nga vit në vit në Ballkanin Perëndimor në tremujorin e parë të 2023, ndërkohë që pjesëmarrja në fuqinë punëtore u rrit në disa vende.
Në përgjithësi, shkalla e papunësisë në rajon mbeti e lartë, duke filluar nga 10.1% në Serbi në rreth 17% në Kosovë (kjo e fundit pasqyron të dhënat më të fundit të disponueshme nga tremujori i parë i vitit 2022).
Për Shqipërinë raporti thotë se PBB-ja reale u rrit me 2.7% në vit në tremujorin e parë të 2023, duke u ngadalësuar nga 4.4% në tre muajt e mëparshëm.
Konsumi privat, i cili ishte nxitësi më i fortë i rritjes në vitin 2022 (+7,4%), vazhdoi të ngadalësohej nga 4,8% në vit në tremujorin e katërt-2022 në 3% në TM1-2023. Rritja e investimeve gjithashtu u ngadalësua disi, por mbeti e fortë në 7% në vit.
Eksportet u rritën me 8.3% në vit (TM4-2022: 0.6%), të nxitura nga rritja e eksporteve të shërbimeve (+19.8%), ndërsa eksportet e mallrave u tkurrën (-12.3%).
Rritja e fuqishme e importeve të shërbimeve (29.7% vjet më parë) tejkaloi tkurrjen e lehtë të importeve të mallrave (-0.7%) dhe e shtyu rritjen e përgjithshme të importeve në 7%. Konsumi i qeverisë u rikthye në rritje pozitive prej 4.3% në terma vjetorë pas katër tremujorësh tkurrjeje.
Në kahun e prodhimit, rritja u nxit më së shumti nga shërbimet: kategoria e “arteve, argëtimit dhe argëtimit dhe shërbime të tjera” shënoi rritjen më të lartë (31.8%, pjesërisht për shkak të efekteve bazë të ulëta) dhe pavarësisht peshës së saj të vogël në PBB kontribuoi me 0.6 pp në vit.
Ndaj normës së rritjes së PBB-së. Po aq në rritjen e PBB-së (0.6 pikë përqindje) ndikuan vetëm aktivitetet e pasurive të paluajtshme, të cilat vazhduan rritjen e tyre të fortë për tremujorin e gjashtë radhazi (11% në vit).
Kategoritë e tjera të shërbimeve dhanë një kontribut të përgjithshëm prej rreth 1.2 pikë përqindjeje. Kontributi i ndërtimit dhe industrisë ra përkatësisht në 0.4 pikë përqindjeje dhe 0.2 pikë përqindjeje, pjesërisht për shkak të efekteve bazë, dhe bujqësia në thelb ngeci (0.4% rritje vjetore).
