Lamtumirë Moikom Zeqo! Kush ishte eruditi i madh, në një vend ku rrallë lindin misionarë dijesh

Mëngjesin e sotëm, vendi ynë u zgjua në zi dhe pa shkëlqimin e zakonshëm të diellit.

Një nga njerëzit me më shumë vlera dimensionale, që i ka dhënë jo pak historisë, kulturës, e shkrimit në Shqipëri, u nda nga jeta.

I cilësuar si Euriditi i madh, Moikom Zeqo nuk ia doli dot të fitojë betejën me sëmundjen e rëndë të leuçemisë akute.

Ndonëse prej kohësh, një nga pacientët kronikë të QSUT, fati deshi që Zeqo t’i thoshte lamtumirë kësaj bote nga banesa e tij në Tiranë, streha ku shkroi 62 libra me poezi, studime arkeologjike, për historinë e artit, si dhe të nje numëri skenaresh për filma kinematografike e televizivë me karakter arkeologjik dhe kulturor.

Zeqo i dha shpirt letërsise shqipe, duke folur përmes metaforave të lartësishme që u përkthyen në gjuhën angleze, franceze, greke, italiane, serbokroate, bullgare, rumune, poloneze, daneze dhe gjermane.

Veprat e tij do spikasin gjithmonë për një stil lakonik, të ngjeshur dhe nga çdo brez do të mbahet si pionieri i postmodernizmit në letrat shqipe.

Moikom Zeqo, krahasimisht mund të cilësohet si një bibliotekë e gjallë dhe e përjetshme, pasi jo vetëm bëri historinë, por edhe e risolli atë përmes fjalës së poetëve të njohur botëror, këtu mund të ndalemi që nga poezitë e Garcia Lorkes e deri te poeti i shquar amerikan, Wyane Miller, i cili për herë të parë erdhi në Shqipëri me 21 maj të këtij viti.

Nuk u mjaftua me kaq dhe me brishtësinë e tij preku një tjetër fushë të artit. Ai krijoi tre ekspozita vetiake në pikturë, ku përfaqësoi Shqipërinë në Konferenca Shkencore Ndërkombëtare me dhjetra herë dhe u vlerësuar nga personalitete të larta të kulturës shqiptare dhe të huaj.

Modestia e historianit fliste gjthmonë pa fjalë. Në janar të vitit 2018, ai i dhuroi rreth 100 libra, bibliotekës publike “Musine Kokalari”, në njësinë 7 në kryeqytet. Me këtë gjest, jo vetëm preku zemrat e shumë lexuesve, por i dha shqiptarëve të të gjitha shtresave mesazhin e qartë që për kulturën në vend të gjithë duhet të kontribuojnë, ndonëse me pak.

Largimi i Moikom Zeqos nga kjo jetë është jo vetëm një dhembje e madhe, një copë shpirti e këputur e kulturës shqipe, por një mungesë që do të mbetet e pazevëndësuar, në një vend ku është shumë e rrallë të lindin sërish misionar të dijes.

Në një kohë kur të gjithë do ta kujtojnë si të përjetshëm, Moikom Zeqo me një prej poezive të tij do të thoshte: “Ka një mrekulli të vdekjes”.

Ka një mrekulli të vdekjes, të saktë

si ligjet kur trupat tanë do të shpërbëhen

në elemente të natyrës,

ndoshta do të takohemi si ujëra nëntokësore,

si humus e kripëra te rrënjët e një bime,

që ajo të lulëzojë e të hapi petale

e të mahnitë gjithçka me bukurinë anonime.

Do të na lulëzojë eshtërat…

Ajme! Po shpirtrat vallë?

Si krijesa ajri do të enden nëpër re,

përherë të dy ndarë dhe asnjëherë një!