Nga Valentina Telhaj (Psikologe)

Fatkeqësitë natyrore janë të paparashikueshme. Rreziqet natyrore mund të godasin çdo moment. Mund të shkaktojnë humbje të konsiderueshme të jetëve dhe pasurisë.

Të njohura në përgjithësi si fatkeqësi “natyrore”, tërmetet, vetëtimat, vërshimet e shpejta, zjarret e egra globale, shiu acidik dhe dallgët jonormale kanë intensitete dhe efekte të ndryshme. E përbashkët për të gjitha është se për një çast mund të shkatërrojnë një qytet, me të gjithë banorët, deri në gërmadha.

Më e rëndësishmja e kësaj është se asnjë njeri në botë nuk ka fuqi që t’i luftojë apo të parandalojë asnjërën nga këto rreziqe.

Këto ngjarje janë të njohura si stresuese dhe traumatike kurse reagimet e njerëzve ndaj tyre jane te ndryshme. Stresi është përjetim i ngjarjeve si rrezik i mirëqënies fizike dhe psikologjike Në një klasifikim më të përgjithshëm, stresi ndahet në: Eustres(stresi pozitiv) dhe Distres(stresi negativ )ose i dëmshëm.

Por, në varësi të kohës, kemi edhe stresin afatgjatë dhe stresin afat shkurtër. Stresi afat gjatë është shumë i dëmshëm, madje shkakton dëmtime dhe çrregullime në pjesët e ndryshme të organizmit. Stresi mund të ketë ndikim serioz në shëndet, sidomos nëse ai bëhet kronik. Ai godet sistemin nervor, zemrën dhe qarkullimin e gjakut, sistemin imunitar, deri në ankth dhe vështirësi në të kuptuar dhe vepruar.

Traumat vijojnë si pasojë e një ngjarje tepër stresante ose kërcënuese për jetën si në këtë rast ku termeti tronditi vendin tonë. Pasojat mund të jenë afatshkurtra dhe afatgjata. Trauma akute është reagim afatshkurtër i trupit pas ngjarjes traumatike. Trauma kronike është reagim i vazhdueshëm i zgjatur në kohë ndaj një ngjarje traumatike të përsëritur. Trauma komplekse është reagim i vazhdueshëm ndaj disa ngjarjeve traumatike të përsëritura, që shoqërohet me pasoja shumë të rënda në shëndetin mendor dhe në funksionimin normal të individit.

Pasojat më të zakonshme të një ngjarje traumatike janë ato fiziologjike, emocionale dhe psikologjike.

Fizikisht, personat e tramatizuar mund të vuajnë nga trembja lehtësisht, rritje të shpeshta të rrahjeve të zemrës, lodhje kronike, axhitim, tension muskulor, etj. Në rrafshin emocional dhe mendor, vështirësi përqëndrimi, pagjumësi dhe/ose makthe, flashback të ngjarjes, mungesë besimi dhe dyshueshmëri, ndjenja epafuqise, ndjenja faji, turpi, ndjenja pashpresshmërie.

APA shpjegon se njerëzit me çrregullime ankthi, zakonisht kanë mendime ose shqetësime të përsëritura ndërhyrëse. Ato mund të shmangin situata të caktuara nga shqetësimet. Gjithashtu mund të kenë simptoma fizike të tilla si djersitje, dridhje, marrje mendsh ose rrahje të shpejta të zemrës.

Çrregullimet e ankthit prekin mbi 40 milionë amerikanë mbi moshën tetëmbëdhjetë vjeç. Për më tepër, një studim i vitit 2012 i botuar në revistën “Psychological Medicine”, vlerëson se një në trembëdhjetë njerëz vuajnë nga një çrregullim ankthi në mbarë botën. Edhe nëse ankthi dhe stresi mund të kenë simptoma të ngjashme, është e rëndësishme të kuptoni se ato nuk janë e njëjta gjë.

Por sipas një studimi të kohëve të fundit te botuar ne Journal of Personality and Social Psychology, rezultatet tregojnë se kush ka perjetuar situata të tilla, në rastet, kur këto kanë qënë të limituara, ështe në gjendje që ta shikojë të ardhmen me më shumë optimizëm.

Kështu duke perpunuar te dhena te marra nga afro 2.400 persona te pyetur gjate viteve 2001 dhe 2004, grupi i ekspertëve nën drejtimin e Mark Seery, i Universitetit te Buffalo-s ne SHBA, ka arritur në pëfundimin se vertet një jetë e e dominuar nga fatalitet të tilla, çon në lodhje të forta psikologjike, por brenda një limiti të caktuar, ato mund të bëjnë që personi, “armatoset” më mire për të përballuar momente të tjera të vështira

Po cila është mënyra më e mirë për t’u marrë me pacientët e traumatizuar?

Nuk ka zgjidhje standarde, por është e rëndësishme të flitet për përvojën dhe për të ofruar ndihmë për ata që preken. Biseda duhet të jetë e respektueshme dhe e qetë, shumë njerëz duan të komunikojnë dhe kanë nevojë për dikë që t’i ndihmojë ata ose thjesht të jetë atje për ta.

Pacientët që marrin ndihmë te specialisti i shëndetit mendor(te psikologu) rrallë zhvillojnë çrregullime të rënda mendore. Në përgjithësi kontaktet sociale janë shumë të rëndësishme për të gjetur rrugën në jetë.

Ndonjëherë mendimi që ata të prekur mund të mbështeten tek ne ose madje edhe prania jonë është e mjaftueshme.Të kesh një terapist për të cilin mund të besosh gjithcka mund të jetë shumë çliruese per ta.

Trupi dhe psikika duhet të jetojnë në një gjendje që ata nuk e dinë dhe që i frikëson ato. Prandaj, është shumë e rëndësishme për të sjellë një shkallë të lartë të ndjeshmërisë ndaj atyre të prekur.

Por për disa njerëz, përpunimi ose elaborimi i traumës është një hap prapa sepse ata mendojnë se po bëjnë diçka vetëm për të trajtuar diçka të tmerrshme,por ta shikojne si një situatë të pandryshueshme si ndodhi por nga një këndvështrim më pozitiv dhe pranues. Do të ishte mirë të shkoni në terapi nuk mund ta shtypni atë mendim atë ndjesi qe kaluat në asnjë rrethanë.

Unë nuk mund të ndryshoj drejtimin e erës, por mund të rregulloj velat e anijes time, për të arritur gjithmonë në destinacionin tim (Jimmy Dean).