LIGJET E BIZNESIT
Nga Peter Dockrill
Universi është në mënyrë të paimagjinueshme shumë i madh, dhe i pajisur me një numër potencialisht të pafundëm botësh, ku mund të ekzistojë jeta si në Tokë. Po atëherë, ku ndodhen gjithë të tjerët? Ky është në thelb, ai që quhet Paradoksi i Fermit: anomalia shkencore e bezdisshme, që pavarësisht se ka miliarda yje në galaktikën tonë të Rrugës së Qumështit – pa llogaritur shumë të tjerë jashtë saj- nuk kemi hasur asnjë shenjë të një qytetërimi alien të avancuar.
Pse ndodh kështu? Është një pyetje e mirë, dhe me të cilën janë përballur disa breza shkencëtarësh dhe mendimtarësh, që kur paradoksi u formulua disa dekada më parë. Disa sugjerojnë se alienët mund të jenë në gjendje të vegjetojnë, ose se diçka misterioze po parandalon zhvillimin e evolucionit të tyre. Apo mos ndoshta ata thjesht nuk duan që të kenë asnjë kontakt me ne?
Vitin e kaluar, fizikanti teorik Aleksandër Berezin nga Universiteti Kombëtar i Kërkimeve mbi Teknologjinë Elektronike (MIET) në Rusi, prezantroi shpjegimin e tij se përse ne jemi mesa duket të vetëm në Univers, duke propozuar atë që ai e quan zgjidhjen e tij “të parë dhe të fundit” ndaj Paradoksit të Fermit .
Sipas teorisë së Berezinit, që nuk është shqyrtuar ende në detaje nga shkencëtarë të tjerë, paradoksi ka një “zgjidhje, që nuk kërkon asnjë supozim të diskutueshëm”, por që mund të jetë “e vështirë për t’u pranuar, pasi parashikon një të ardhme për qytetërimin tonë, që është edhe më e keqe sesa thjesht zhdukja”.
Sipas Berezin, problemi me disa zgjidhje të propozuara për Paradoksin Fermi, është që ato e përcaktojnë jetën aliene në terma shumë të ngushtë. “Natyra specifike e qytetërimeve që dalin në nivelet ndëryjore, nuk duhet të ketë rëndësi”- shkruan ai .
“Ato mund të jenë organizma biologjikë si ne, qenie të Inteligjencës Artificiale, që u rebeluan kundër krijuesve të tyre, ose u shpërndanë nëpër planete, siç e përshkruar Stanislaë Lem në librin e tij “Solaris”. Natyrisht, edhe me një fushë kaq të gjerë, ne ende nuk po shohim prova të këtyre specieve në kozmos”- shprehet ai.
Por, në funksion të zgjidhjes së paradoksit, Berezin thotë se parametri i vetëm me të cilin duhet të merremi – në kuptimin e përcaktimit të jetës jashtëtokësore – është pragu fizik në të cilin mund të vëzhgojmë ekzistencën e saj. “Variabli i vetëm, që mund ta matim objektivisht, është probabiliteti i jetës që bëhet i dallueshëm nga hapësira e jashtme, brenda një sfere të caktuar nga Toka”- shpjegon Berezin .
“Për thjeshtësi le ta quajmë ‘Parametri A’. Nëse një qytetërim alien, nuk arrin në njëfarë mënyre Parametrin A – qoftë duke zhvilluar udhëtime ndëryjore, duke transmetuar komunikime nëpër hapësirë, apo me mjete të tjera – ai mund të ekzistojë ende, por ai nuk na ndihmon në zgjidhjen e paradoksit.
Zgjidhja “e parë dhe e fundit”, që propozon Berezin është një skenar më i zymtë. “Po sikur jeta e parë që arrin aftësinë e udhëtimit ndëryjor, të shkatërrojë domosdoshmërisht të gjithë konkurrencën, për të nxitur ekspansionin e saj?”- hipotetizon ai.
Siç shpjegon Berezin, kjo nuk nënkupton domosdoshmërisht një qytetërim jashtëtokësor shumë të zhvilluar, që me vetëdije do të fshijë forma të tjera të jetesë – por ndoshta “thjesht ata nuk do të vërejnë, njësoj si një ekip ndërtuesish, shkatërron një godinë për të ndërtuar aty një pallat, pasi u mungon nxitja për ta mbrojtur atë”.
Pra, Berezin sugjeron që ne jemi ndërtuesit, dhe arsyeja pse nuk kemi hasur alienët, është thjesht sepse qytetërimi ynë nuk është shkatërruar nga forma të tilla të papërfytyrueshme të jetës? Jo. Sepse ndoshta nuk jemi si milingonat që ndërtojnë folenë e tyre, por shkatërruesit e ardhshëm të botëve, të cilat ne i kemi kërkuar gjatë gjithë kësaj kohe.
Duke supozuar se hipoteza e mësipërme është e saktë, çfarë do të thotë ajo për të ardhmen tonë, shkruan Berezin. “I vetmi shpjegim është evokimi i parimit antropik, ne jemi të parët që do të mbërrijmë fazën ndëryjore dhe me shumë gjasa, do të jemi të fundit që do të largohemi”.
Një shkatërrim i tillë i mundshëm, nuk ka nevojë të jetë i projektuar me dashje. Ai thjesht mund të ndodhë në kushtet e një sistemi tërësisht të pakufizuar, dhe më të fortë se sa përpjekjet e çdo individi për ta kontrolluar atë.
Një shembull që jep Berezin, është kapitalizmi i tregut të lire, dhe rreziqet e një inteligjence artificiale (AI), të pakontrolluar nga kufizimet në akumulimin e fuqisë së saj. “Një Inteligjencë Artificiale që rebelohet mund të popullojë potencialisht gjithë planetet me kopjet e veta, duke shndërruar çdo sistem diellor në një super kompjuter, dhe s’ka asnjë arsye për të pyetur se përse do ta bënte këtë”- shkruan Berezin .
Gjithçka që ka rëndësi, është se ai mundet. “Është një mendim sumë i tmerrshëm mbi Paradoksin Fermi, që ne mund të jemi fituesit e një gare vdekjeprurëse, për të cilën as që e dimë se kemi qenë duke konkurruar, ose siç sugjeron Endrju Masterson ‘ne jemi vetë zgjidhja e paradoksit që shfaqemi’.
Edhe Berezini e pranon se shpreson që ta ketë gabim në lidhje me këtë, dhe vlen të përmendet se shumë shkencëtarë të tjerë, kanë pikëpamje shumë më optimiste rreth asaj, se kur mund të presim të dëgjojmë ndonjë të re nga jeta aliene e avancuar.
“Science Alert” – Bota.al
