LIGJET E BIZNESIT
Opinion nga Vjoldi Danaj, ekspert për politikat ekonomike
Raporti i fundit i FMN-ës nuk ka qenë aspakë ndonjë risi. Duke qenë se pjesa më e madhe e ekonomistëve në vend kanë kohë që paralajmërojnë qeverinë për disa vendime të keq studiuara përsa i përketë ekonomisë së vendit. Personalisht kam qenë gjithmonë skeptik kur FMN ose Bnka Botërore në muajt e kaluar parashikonin një rritje nga 3.7 deri ne 4.2% të ekonomisë shqiptare.
Si mund të parashikohet rritje ekonomike për një vend ku punëdhënësi më i madh është shteti, ku emigrimi sidomos ai i brezit të ri i cili do shtonte krahun e punës në vend ka arritur shifra shqetësuese? Si mund të kemi rritje ekonomike kur edhe fasoneria që deri më sot i ka dhënë oksigjen ekonomisë ndikohet në mënyrë të drejtë-përdrejtë nga ecuria e ekonomisë së eurozonës sidomos asaj italiane? Pretendojmë të kemi rritje ekonomike kur në të vërtetë nuk kemi asnjë strategji kombëtare të qartë për drejtimin e investimeve vendase dhe të huaja?
Gjithmonë e më shumë pranohet se pikat strategjike të ekonomisë së vendit janë: energjia elektrike, turizmi, bujqësia dhe blektoria. Ndërkohë asnjë investim konkret dhe me prespektivë afatëgjatë nuk duket ne horizont. Kemi një borxh publik që gjithmonë e me shumë po rritet por në të njëjtën kohë nuk përkon me investime publike “inteligjente” që të prodhojnë rritje ekonomike për të bërë të mundur shlyerjen e vet borxhit. Konsumi ka ardhur gjithmonë e më shumë në rënie duke prurë kështu një ulje të qarkullimit të ekonomisë.
Një nga vendimet më të gabuara që kan marrë shteti jonë është mënyra e krijimit të PPP-ve të famëshme te cilat po fillojne të japin efektet e tyre negative në përkeqësimin ekonomik dhe rritjen e mëtejëshme te borxhit Publik. Mos të harrojmë se borxhi publik ndikonë jo vetem ne jetesën e qytetarëve sot por edhe të brezave të ardhshëm.
FMN kerkon që të merren masa drastike duke rritur presionin fiskal por harrojnë që rezultatet e kesaj politike utopike janë dhënë edhe nga shtetet e tjera të bashkimit europianë të cilat përkeqësuan situatën ekonomike duke pershpejtuar rrezikun e tyre drejten falimentimit. Asnjëherë rritja e barrës fiskale në ekonomi nuk ka dhënë rezultate të mira për vendet që i kanë ndërmarrë pervec asaj gjermane të mbaluftës. Atëhere situata ishte e tillë që e ndihmoj ringritjen e Gjermanisë. Si mund të mendohet rritja e persionit fiskal në një vend si Shqipëri kur mungojnë kolonat e një ekonmie stabël por sikur mos të mjaftonte kjo, Shqipëria vuan edhe për shkakë të një përqëndrimi të lartë të ekonomisë. Presioni fiskal do e mbyste edhe më shumë ekonominë tonë duke i hequr edhe atë pak oksigjen që po i jep mundësin të mbijetojë edhe pse në agoni.
Kjo gjë do detyronte familentimin e shumë sipermarrjeve, do përkeqësonte edhe më tej shtresat ne nevojë, do rriste papunësinë dhe emigrimin e mëtejshëm.
Do të ishte një vendim shkatërrues sikur të ndiqej politika e presionit fiskal sipas këshillimit të FMN-ës.
Ajo që duhet bërë është rritja e investimeve madhore publike që do ndihmonte në rritjen e konsumit, do duhej nje strukturim i të gjithë formës organizative të institucioneve shtetërore e cila do ndihmonte në rritjen e eficencës dhe uljen e korrupsionit, rregullimi i problemit te pronës për të stimuluar investimet vendase dhe të huaja, lehtësimi i barrës fiskale per “Neosipërmarrjet”, investime të rëndësishmë në arsim duke rritur bashkëpunimin me sipermarrjet private. Duhen ndaluar PPP-të në mënyrë të menjëherëshme për të paktën 4 vjet dhe rishikimi i kontratave aktuale. Eliminimi sa më shumë i nepotizmit në institucionet publike do ndikonte në rritjen e nivelit dhe eficencës.
Ekonomia shqiptare nuk duhet të jetë një provë për të parë rezultatet e disa vendimeve kur ekzistojnë mjaftë shembuj të vendeve Europiane që tregojne mbi këto politika shkatërruese të presionit fiskal.
